میدل ایست نیوز: با کاهش قیمت لیر ترکیه و گران شدن کالاها، بانک مرکزی ترکیه برای چهارمین بار پیاپی سود سپرده را از 15 درصد به 14 درصد کاهش داد و همزمان رئیس جمهوری ترکیه از افزایش حقوق پایه در کشور به 4250 لیر خبر داد.
شبکه «الجزیره» در گزارشی در این باره نوشت که به محض انتشار خبر کاهش سود سپرده، قیمت لیر ترکیه سقوط تازهای را تجربه کرد و هر دلار به قیمت بی سابقه 15.8 لیر رسید و بانک مرکزی برای چهارمین بار در ماه جاری مجبور به فروش دلار برای مهار قیمتها شد.
بانک مرکزی ترکیه اعلام کرد که تصمیم کاهش سود سپرده بعد از بررسی عوامل تأثیرگذار بر سیاستهای پولی انجام شده و هدف نهایی از آن ثبات قیمتهاست.
بانک مرکزی ترکیه در مدتی کوتاه یعنی از ماه سپتامبر تا کنون با صدور 4 بخشنامه سود سپرده را از 19 درصد به 14 درصد کاهش داده است.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، علنا بر مخالفت خود با بالا بودن سود سپرده تأکید کرده و آن را عامل تورم دانسته است.
او اخیرا در اظهاراتی بالا بودن سود سپرده را «اصل و فرع همه مشکلات» خواند و تأکید کرد که تا پیش از انتخابات پیش رو در سال 2023 میخواهد تورم را به 5 درصد برساند.
اردوغان از زمانی که در ترکیه زمام قدرت را به دست گرفته برای کاهش سود سپردههای بانکی تلاش بسیاری را آغاز کرد. در سال 2003 سود سپرده در ترکیه 50 درصد بود که تا سال 2008 به 25 درصد رسید و سپس روند کاهشی خود را تا 15 درصد در سال 2012 ادامه داد. در سال 2014، ترکیه توانست سود سپرده را به 9 درصد و در سال 2017 به 7.8 درصد برساند.
اما «ناجی اغبال» رئیس سابق بانک مرکزی ترکیه، در ماههای پایانی سال 2020 سود سپرده را به 17 درصد و در مارس گذشته به 19 درصد رساند تا اینکه اردوغان او را برکنار کرد.
در سال 2021، لیر ترکیه شاهد کاهش 52 درصدی ارزش خود بوده است.
عوامل روانی کاهش ارزش لیر ترکیه
«یاسر سیدعمر»، کارشناس اقتصادی ساکن استانبول، تأکید میکند که کاهش شدید ارزش لیر بیش از آنکه به کاهش سود سپرده مربوط باشد، عوامل روانی دارد.
او میگوید که این عامل روانی باعث شده که شهروندان ترکیهای و همچنین شهروندان خارجی مقیم ترکیه از بیم افزایش بیشتر قیمت دلار، لیر ترکیه را به دلار تبدیل کنند و تقاضای دلار بالا برود.
به گفته وی، لابیهای بزرگ اقتصادی ترکیه که کاهش سود سپرده را به نفع خود نمیدانند، میخواهند با کاهش ارز لیر، به نارضایتیها از دولت دامن بزنند تا مانع از ادامه سیاست کاهش سود سپرده شود و میافزاید که بعید نیست این موضوع ابعاد سیاسی هم داشته باشد.
او معتقد است که سیاست اردوغان درباره کاهش سود سپرده سیاست درستی است و بسیاری از مشکلات اقتصادی ترکیه را به صورت ریشهای حل میکند.
رشد و تورم
از سوی دیگر محمد ابراهیم، استاد دانشگاه اژه ترکیه، تأکید میکند که اقتصاد ترکیه در دوراهی تحقق رشد اقتصادی، که لازمه آن کاهش قیمت لیر ترکیه است، و ثبات ارزش لیر که موجب رکود اقتصادی میشود بلاتکلیف مانده است.
به گفته ابراهیم، اردوغان با کاهش سود سپرده مسیر اول را پیش گرفته که طبعا موجب افزایش تورم و کاهش ارزش لیر میشود.
او میافزاید که کاهش ارزش لیر به نفع صادرات تمام میشود اما ضربهای برای اقتصاد کشور است به خصوص که ترکیه بسیاری از مواد اولیه و کالاهای مصرفی را وارد میکند. ضمن اینکه باعث میشود دولت در پرداخت وامهای خارجی خود که به ارز خارجی است با مشکل مواجه شود.