نبرد مارب؛ تعیینکننده سرنوشت جنگ یمن
جنگ برای کنترل شهر راهبردی مارب از ماهها پیش آغاز شده است و نیروهای حامی رئیس جمهوری مستعفی یمن بر روی زمین، با حمایت جنگندههای ائتلاف عربی در آسمان تلاش میکنند تا انصارالله را از مارب دور نگه دارند.
میدل ایست نیوز: جنگ برای کنترل شهر راهبردی مارب از ماهها پیش آغاز شده است و نیروهای حامی «عبدربه منصورهادی»، رئیس جمهوری مستعفی یمن بر روی زمین، با حمایت جنگندههای پیشرفته عربستان در آسمان تلاش میکنند تا انصارالله را از مارب دور نگه دارند. جنگ فرسایشی و به آهستگی پیش میرود اما ظاهرا نیروهای حوثی از اقبال بیشتری برای پیروزی در این نبرد برخوردار هستند.
برای پی بردن به اهمیت شهر مارب باید به یاد بیاوریم که یمن امروزی عملا کشوری سه پاره است.
بخش اصلی و پر تراکم یمن و از جمله شهر صنعا، پایتخت یمن و الحدیده، دومین شهر بزرگ این کشور تحت کنترل نیروهای انصارالله قرار دارد.
عدن و المکلا دو شهر بندری و واقع در جنوب یمن، تحت کنترل «شورای انتقالی جنوب» است، نهادی که آرزوی تحقق دوباره کشور «یمن جنوبی» را در سر میپرواند و هر دو شهر تا حدود ۳۰ سال پیش و قبل از اتحاد دو کشور یمن جنوبی و یمن شمالی، جزو یمن جنوبی بودند. جنبش جداییطلب جنوب مورد حمایت امارات قرار دارد.
بخش سوم کشور هم تحت کنترل نیروهای منصور هادی و مورد حمایت نظامی عربستان است که اکنون بزرگترین شهری که در اختیار دارند شهر مارب است.
نفت و جغرافیا
مارب علاوه بر اینکه مهمترین شهر یمنی تحت کنترل ائتلاف نظامی عربستان و محل فرماندهی نظامی و تمرکز نیروهای وفادار به منصورهادی است و از دست دادن آن ضربهای سنگین برای جایگاه عربستان در پی خواهد داشت، از لحاظ جغرافیایی نیز موقعیت استراتژیکی دارد.
شهر و استان مارب در واقع متصل کننده شمال و جنوب و شرق و غرب یمن است از این جهت کنترل این شهر از اهمیت خاصی برخودار است. این استان همچنین منطقهای ویژه از لحاظ ذخایر و تولید انرژی در یمن است. مارب دارای میادین غنی نفت و گاز است و هم اکنون نیز تاسیسات نفتی این استان روزانه تا حدود ۲۰ هزار بشکه نفت تولید میکند. در فاصله حدود ۱۰ کیلومتری از شهر مارب، سدی به نام همین شهر قرار گرفته، سدی که تا قبل از شروع جنگ داخلی یمن تامین کننده ۴۰ درصد از نیاز برق یمن بود.
رویکرد امریکا
همانگونه که در بیانیه اخیر سخنگوی وزارت خارجه امریکا شاهد بودیم امریکا علاقمند است تا جنگ مارب هر چه سریعتر پایان یابد و از آنجایی که انصارالله مواضع آشکار ضد امریکایی و ضد اسرائیلی دارند و مورد حمایت ایران هستند، امریکا علاقهای ندارد که مارب به دست انصارالله بیفتد.
نتایج 6 سال جنگ یمن نیز نشان داد که عربستان قادر به تغییر واقعیتهای میدانی یمن نیست و جنگ با چریکهای حوثی، جنگی نیست که عربستان بتواند از پس آن برآید.
سال گذشته و به فاصله نه چندان زیادی از ورود بایدن به کاخ سفید در سمت رئیس جمهور امریکا، او در یک سخنرانی از پایان حمایت امریکا از عربستان در جنگ با یمن خبر داد. از آن زمان تاکنون پیشرویهای نیروهای حوثی بیشتر هم شده و مناطق استراتژیکی در سواحل دریای سرخ و در مرکز کشور را تصاحب کردهاند.
در مقام مقایسه با دولت بایدن، دونالد ترامپ رویکرد سرسختانهتری در قبال حمایت از عربستان در این جنگ داشت. او حتی در آخرین روزهای حضور خود در کاخ سفید حوثیها را در فهرست گروههای تروریستی ثبت کرد. در فوریه ۲۰۲۱ و با روی کارآمدن جو بایدن اما تصمیم به خروج حوثیها از فهرست گروههای تروریستی گرفته شد.
برخی از کارشناسان و تحلیلگران روابط بین الملل، تمرکز امریکا به شرق آسیا و به ویژه چین را در کنار عدم موفقیت عربستان در جنگ 6 ساله خود در یمن به رغم حمایتهای امریکا را از عوامل از دست دادن انگیزه واشنگتن در تداوم حمایت از ریاض عنوان میکنند. گرچه بایدن در همان سخنرانی هم از محافظت از عربستان خصوصا در برابر سلاحهای ایرانی تاکید کرد.
آیا پایان جنگ مارب پایان جنگ یمن است؟
به فاصله چهار روز از انتشار خبر تسلط انصارالله بر بلندیهای بلق و رد شدن از آخرین سد طبیعی برای ورود به شهر مارب، خبر بودجه دولت عربستان برای سال ۲۰۲۲ منتشر شد. در بودجه سال پیش روی عربستان، اقتصاد این کشور برای اولین بار از سال ۲۰۱۴ و سقوط قیمت نفت، مازاد درآمد ۲۴ میلیارد دلاری خواهد داشت. این یعنی اینکه عربستان ثروت بیشتری در خزانه دارد و مثلا برای ادامه جنگ یمن مشکل مالی نخواهد داشت، اما خبری دیگر نیز همان روز منتشر شد که قابل توجه بود، اینکه عربستان برای سال ۲۰۲۲، بودجه نظامیاش را ۱۰ درصد کاهش داده است.
این خبر در کنار تحولات میدانی یمن و رویکردهای دولت جدید امریکا، بسیاری از تحلیلگران را به این نتیجه رساند که عربستان آماده میشود تا جنگ 6 ساله و شاید محاصره 6 ساله علیه یمن را پایان دهد.
خوشبینی نسبت به پایان جنگ یمن و بحران انسانی ناشی از آن در حالی مطرح میشود که رهبران جنبش انصارالله این روزها پیششرط دریافت غرامت از عربستان را مطرح کردهاند و میگویند که در غیر این صورت نبرد را در مرزهای جنوبی عربستان ادامه خواهند داد. موضعگیری که بیش از هر چیزی نشان از آن دارد که حوثیها به باور پیروزی خود بر عربستان و باور ضعف عربستان در این جنگ پی بردهاند.
در خارج از مرزهای یمن، وزیر امور خارجه ایران روز پنجشنبه در دیدار با همتای عراقی خود در تهران بر ادامه مذاکرات میان پادشاهی سعودی و ایران با میانجیگری دولت عراق خبر داد. مذاکراتی که تحولات یمن بخش مهمی از آن را تشکیل میدهد. در این میان زورآزمایی حوثیها و حامیان منصور هادی در مارب تاثیری عمیق به مناسبات ریاض و تهران و مذاکرات آنها هم خواهد گذاشت.
دولت عربستان با از دست دادن مارب اهرمهای اندکی بر روی میز مذاکره خواهد داشت، در حالی که انصارالله با دست پرتری میتوانند در گفتوگوهای صلح شرکت کنند. این به سود تقویت جایگاه ایران در برابر عربستان نیز خواهد بود. ایران میتواند با اعتماد به نفس بیشتری و از موضعی پیروزمندانه مذاکرات با عربستان را ادامه دهد.