«سنان الشبیبی» معمار اقتصاد عراق پسادیکتاتوری

میدل ایست نیوز: «سنان الشبیبی»، رئیس اسبق بانک مرکزی عراق، که روز شنبه در ژنو در 80 سالگی درگذشت از مهم‌ترین چهره‌های عراق در تنظیم سیاست مالی این کشور پس از سال 2003 بود.

به گزارش «الجزیره» الشبیبی زاده بغداد بود و پدرش شیخ محمدرضا الشبیبی از شاعران بلندپایه و رهبران ملی و مصلحان اجتماعی بود که درگیر سیاست‌ هم شد هرچند همیشه وجهه نخبگی‌اش بر وجهه سیاسی‌ای غلبه می‌کرد.

سنان الشبیبی در دانشکده اقتصاد دانشگاه بغداد تحصیل کرد و سپس در دانشگاه منچستر کارشناسی ارشد و در دانشگاه بریستول انگلستان مدرک دکترای اقتصاد گرفت.

او از 1975 در وزارت نفت عراق خدمت کرد و سپس به ریاست اداره برنامه‌ریزی در وزارت برنامه‌ریزی عراق منصوب شد اما در 1980 و با آغاز حمله رژیم بعث به ایران و سرکوب گسترده چهره‌های شیعی در رژیم بعث، الشبیبی به ژنو رفت و در دفتر سازمان ملل به عنوان کارشناس توسعه و تجارت مشغول به کار شد.

«مظهر محمد صالح»، مشاور اقتصادی نخست‌وزیر عراق که بیش از یک دهه با الشبیبی همکاری کرده، می‌گوید که وی اقتصاددانی حرفه‌ای با سابقه درخشان آکادمیک بود که عشق به میهن را از پدرش به ارث برده بود.

به گفته صالح، وی در سخت‌ترین شرایطی که بر عراق گذشت و با اشغال و نابه‌سامانی و بی ثباتی همراه بود، متولی تنظیم سیاست مالی برای عراق شد و در این باره بسیار عملکرد درخشانی داشت.

او به محض ورود به بانک مرکزی سیستم‌های پیشرفته و به‌روز را وارد بانک مرکزی کرد و سیاست تغییر اسکناس‌های عراقی را در فاصله‌ای کوتاه پس از سقوط رژیم بعث اجرا کرد.

سنان الشبیبی در راستای تلاش برای نوسازی بانک مرکزی، قراردادی با زها حدید، معمار برجسته عراقی، برای ساخت ساختمان جدید بانک مرکزی عراق امضا کرد.

الشبیبی همچنین توانست پایه‌های استقلال بانک مرکزی عراق را با موفقیت بنیان نهد و بانک مرکزی عراق را به بانک جهانی و صندوق بین المللی پول وصل کند.

دستاورد مهم دیگر وی تنظیم دوباره بدهی‌های عراق در دوره پیش از 2003 بود که در نهایت توانست در باشگاه پاریس این بدهی‌ها را تا 80 درصد معاف کند.

وی اهتمام جدی به بازگشت جایگاه دینار عراق در جهان داشت و توانست قیمت دلار در برابر دینار عراق را که در رژیم بعث افزایش بسیار شدیدی داشت به 1100 دینار برساند. برنامه او رساندن این قیمت به هزار دینار و سپس حذف سه صفر از پول ملی بود.

اما در این میان با نوری المالکی نخست‌وزیر وقت بر سر استقلال بانک مرکزی به اختلاف خورد. او مانع از استفاده المالکی از ذخایر ارزی بانک مرکزی عراق شد. او همچنین با قراردادهای دولت المالکی با شرکت‌های جهانی برای اجرای پروژه به صورت نسیه‌های چند ساله مخالف بود و آن را موجب کاهش قیمت دینار می‌دانست.

«عقیل الانصاری»، کارشناس بانکی عراقی، تأکید می‌کند که دولت المالکی در سال 2012 به علت بریز و بپاش‌های گسترده‌اش می‌خواست 5 میلیارد دلار از ذخایر بانک مرکزی برداشت کند و الشبیبی اجازه چنین کاری را نداد و دربرابر پافشاری دولت که با شایعه‌سازی برای تخریب وجهه وی همراه شد استعفا داد.

برهم صالح، رئیس جمهوری عراق، در بیانیه‌ای به مناسبت درگذشت سنان الشبیبی از او به چهره‌ای ملی و آکادمیک در عراق یاد کرد که سابقه‌ای طولانی و سرشار از فداکاری و خدمت در نهادهای دولتی با دستاوردهای درخشان اقتصادی و مالی داشت.