تهدیدهای جهانی اتحاد کشورهای شورای همکاری را رقم می‌زند؟

میدل ایست نیوز: همزمان با تحولات اخیر بین‌المللی و جنگ اوکراین که به تهدیدی جدی برای کل جهان تبدیل شده، تلاش‌ها برای افزایش همکاری‌ میان کشورهای شورای همکاری برای رسیدن به اتحادی فراگیر با هدف مقابله با تهدیدات اقتصادی، سیاسی و نظامی نیز افزایش یافته است.

از سویی رسیدن به این اتحاد میان همه کشورهای عربی در زمان حاضر شاید بیش از یک رویا نباشد به ویژه اینکه برخی از کشورهای عربی، خود درگیر تنش‌ها و بحران‌های مختلف هستند؛ اما دستیابی به این اتحاد و یکپارچگی میان کشورهای شورای همکاری با توجه به ظرفیت‌های موجود در این کشورها به هیچ وجه امری بعید و دست نیافتنی نیست.

ناظران نیز معتقدند که کشورهای شورای همکاری با توجه به ثبات سیاسی و اقتصادی موجود در این کشورها در کنار اشتراک حداکثری در سیاست خارجی، توانمندی لازم برای دستیابی به اتحادی فراگیر برای مقابله با تهدیدات جدید در سطح بین الملل و خطرهای موجود در سطح منطقه را دارند.

از طرف دیگر با آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین در تاریخ 24 فوریه، امریکا، اتحادیه اروپا و بسیاری از کشورهای دیگر تحریم‌های سخت اقتصادی را علیه روسیه وضع کردند؛ موضوعی که نگرانی‌ها بابت افزایش تنش‌های نظامی و امنیتی را به اوج خود رسانده و این احتمال را تقویت کرده است که کشورهای عربی در صورت عدم اتخاذ راهبرد مناسب برای مقابله با این تهدیدات، قربانی پیامدهای جنگ اوکراین شوند.

تلاش‌ها برای افزایش همکاری‌ها

در همین حال «ناصر القحطانی» معاون وزیر خارجه کویت در روز 7 مارس 2022 در جلسه اتحادیه عرب در قاهره گفت که تحولات اخیر در سطح جهانی، لزوم افزایش همکاری‌ها و هماهنگی‌ها میان کشورهای عربی را برای مقابله با تهدیدهای جهانی، ضروری کرده است.

القطحانی افزود که تحولات اوکراین و پیامدهای سیاسی و امنیتی آن، اهمیت یکپارچه کردن تلاش‌ها میان کشورهای عربی را برای مقابله با موقعیت اضطراری پیش آمده را بیش از پیش ضروری کرده است.

«عبدالله بن ناصر الرحبی» سفیر عمان در اتحادیه عرب هم در سخنانی در این نشست از حمایت مسقط از هر گونه تلاش برای تقویت همکاری میان کشورهای عربی که منافع این کشورها را تضمین کند، خبر داد.

سخنان معاون وزیر خارجه کویت و سفیر عمان در اتحادیه عرب را می‌توان بخشی از راهبرد کشورهای شورای همکاری مبنی بر لزوم اتحاد و یکپارچگی در اتخاذ مواضع سیاسی و همچنین هماهنگی در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی دانست.

از سویی «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهوری مصر در سفر به عربستان، در مذاکرات دو جانبه با «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه این کشور تاکید کرد که امنیت کشورهای شورای همکاری بخشی جدایی ناپذیر از امنیت مصر است.

رئیس‌جمهوری مصر همچنین بر اهمیت ادامه تلاش‌ها برای اتحاد کشورهای عربی و همبستگی برای مقابله با چالش‌های پیش رو تاکید کرد.

تاکید بر اتحاد کشورهای شورای همکاری در نشست سران

در آخرین نشست سران کشورهای شورای همکاری که دسامبر گذشته در ریاض برگزار شد، رهبران این کشورها بر ضرورت یکپارچگی در سیاست خارجی و همچنین در زمینه‌های اقتصادی و نظامی تاکید کردند.

در بیانیه پایانی این نشست آمده است که آنچه منطقه و جهان شاهد آن است، ضرورت افزایش تلاش‌های مشترک را برای هماهنگ شدن مواضع و یکی کردن نگاه‌ها برای مقابله با تحولات و چالش‌ها را بیش از پیش ضرروی کرده است.

پس از آن نیز «نایف الحجرف» دبیرکل شورای همکاری در اظهاراتی اعلام کرد که رهبران کشورهای عضو شورا نسبت به افزایش تلاش‌ها برای رسیدن به یک سیاست خارجی یکپارچه و کارآمد با هدف تامین منافع کشورهای شورای همکاری هم‌نظر هستند.

مواضع نزدیک نسبت به جنگ اوکراین

در پی آغاز جنگ در اوکراین نیز مواضع کشورهای شورای همکاری تا حد زیادی با یکدیگر یکسان بود به نحوی که همه آنان استفاده از زور و خشونت میان کشورها را رد و روسیه و اوکراین را به گفت‌وگو دعوت کردند.

هماهنگی نظامی میان کشورهای شورای همکاری

در سطح نظامی هم وزیران دفاع کشورهای شورای همکاری در اواخر سال 2021 مرکز فرماندهی نظامی مشترک شامل نیروهای دریایی، زمینی، هوایی و موشکی را در ریاض افتتاح کردند.

«نایف الحجرف» دبیرکل شورای همکاری پس از آن اعلام کرد که تاسیس این مرکز فرماندهی مشترک یکی از مهم‌ترین دستاوردهای نظامی شورای همکاری است که باعث حفظ امنیت، ثبات و توانمندی‌های این کشورها در سایه وجود یک نیروی نظامی یکپارچه می‌شود.

الحجرف تاکید کرد که این مرکز فرماندهی مشترک در تناسب با تهدیدهایی است که منطقه را فراگرفته و قرار است سپری برای حفاظت از شهروندها و دستاوردهای کشورهای شورای همکاری در مقابل هر گونه تهدید خارجی باشد.

اتکای بیش از حد بر سوخت‌های فسیلی؛ چالش بزرگ

«سلیمان العساف» کارشناس اقتصادی عربستانی در خصوص اهمیت دستیابی به یکپارچگی میان کشورهای شورای همکاری در گفت‌وگو با الخلیج آنلاین گفت که این کشورها با وجود آنکه تنها نیم درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند اما تولید ناخالص داخلی آنان هزار و 500 میلیارد دلار است که حدود 2 درصد از حجم اقتصاد جهان را شامل می‌شود؛ آماری که نشان دهنده حجم ثروت این کشورهاست و لزوم اتحاد آنان را برای تقویت توانمندی‌ها جهت مقابله با تهدیدهای اقتصادی، ضروری می‌کند.

این کارشناس عربستانی معتقد است که تنها موردی که می‌تواند این اتحاد را تا حد زیادی به چالش بکشد، رقابتی بودن اقتصاد کشورهای شورای همکاری است که بر تولید و صادرات سوخت‌های فسیلی بنا شده است.

العساف خاطرنشان کرد که عربستان و دیگر کشورهای شورای همکاری متوجه این نکته شده‌اند و در تلاش هستند تا اتکای خود را بر نفت کاهش دهند تا ضمن مقاوم شدن در برابر تکانه‌های جهانی بتوانند با تهدیدات در آینده مقابله کنند.

این استراتژیست سعودی یادآور شد که کشورهای شورای همکاری باید پیوندهای میان خود به خصوص در زمینه اقتصادی را از طریق امضای توافقنامه‌ها و سرمایه‌گذاری در بخش‌های خدمات، صنعتی، گردشگری و صادرات تقویت کنند.

تهدیدهای جهانی، اتحاد میان کشورهای شورای همکاری را رقم می‌زند

«عامر العثمانی» پژوهشگر مطالعات راهبردی نیز در گفت‌وگو با الخلیج آنلاین اعلام کرد که کشورهای شورای همکاری ساختارها و نهادهای مناسبی برای هماهنگ شدن با یکدیگر دارند و تنها کافی است که شوراهای مشترک بین آنها بیش از پیش فعال شود.

العثمانی افزود که عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زیادی برای حرکت کشورهای شورای همکاری به سمت یکپارچگی وجود دارد و تنها چالش این اتحاد، رقابت میان آنهاست.

این پژوهشگر تاکید کرد اگر به خطرها و تهدیدهای منطقه‌ای و جهانی نگاه درستی شود، حس رقابت هم از بین خواهد رفت و ضرورت اتحاد خود را نمایان می‌کند.

وی خاطرنشان کرد که اختلافات سال‌های اخیر میان کشورهای شورای همکاری یک شکاف سیاسی عمیق را رقم زد که شاید از بین رفتن کامل آن نیاز به زمان بیشتری داشته باشد ولی در عین حال یک نگاه کلان در سطح رهبران برای به صفر رساندن مشکلات میان کشورهای شورای همکاری وجود دارد.

این پژوهشگر مطالعات راهبردی همچنین تاکید کرد که خطرها و تهدیدهای روزافزون در سطح جهانی، کشورهای شورای همکاری را به سمت اتحاد و جمع شدن زیر یک چتر و اجتناب از ایستادن در کنار محورهای قدرت سوق می‌دهد؛ زیرا پیوستن به هر کدام از جریان‌های قدرت در جهان به معنای مواجهه با بخش بزرگی از پیامدهای چالش‌های جهانی است.