آتش بس در یمن؛ عامل تشویق ایران و عربستان به ازسرگیری مذاکرات

میدل ایست نیوز: با توجه به گزارش های مطبوعاتی متناقض درباره از سرگیری گفت وگو بین عربستان و ایران، آن هم در میان بحران های بین المللی مختلف که بر دو کشور تاثیر می گذارد، سرنوشت مذاکرات تهران و ریاض در هاله ای از ابهام است.

دو کشور از ماه آوریل تا سپتامبر 2021، 4 نشست برای گفت وگو در عراق برگزار کردند و دور پنجم این گفت وگوها بیش از یک بار و به دلایل مختلف به تعویق افتاده است. اما به نظر می رسد پنجمین دور از مذاکرات بین دو کشور به زودی انجام شود؛ امری که سوالاتی درباره میزان تاثیر آتش بس در یمن بر تسریع برگزاری این نشست ها و گفت وگوی دو کشور ایجاد می کند.

پس از گذشت حدود 7 ماه از آخرین مذاکرات بین طرفین که در 21 سپتامبر 2021 برگزار شده بود، یک منبع مطلع در وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که تماس ها و هماهنگی ها برای برگزاری پنجمین دور از مذاکرات بین دو کشور در بغداد، همزمان با استقبال تهران از طرح کشورهای شورای همکاری در یمن، از سرگرفته شده است.

برگزاری قریب الوقوع دور پنجم مذاکرات

روزنامه الجریده کویت به نقل از این منبع نوشت که ایرانی ها امیدوارند پنجمین دور از گفت وگوها با عربستان پیش از عید فطر برگزار شود.

منبع مذکور گفت که حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در تماس تلفنی اخیر با عبدالله بن زاید، همتای اماراتی خود، تاکید کرد که ایران از طرح کشورهای شورای همکاری برای آتش بس در یمن استقبال می کند.

وی توضیح داد که به ایرج مسجدی، سفیر ایران در عراق گفته شده تا برای برگزاری دور جدید مذاکرات بین دو کشور پیش از عید فطر، با سفیر عربستان در بغداد تماس بگیرد.

این منبع بیان کرد که ریاض به تهران اطلاع داده که سهمیه حجاج ایرانی در حج امسال را افزایش خواهد داد و ایران نیز این گام را نشانه ای مثبت تلقی کرد.

از طرفی دیگر سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز گذشته در کنفرانس مطبوعاتی این هفته اعلام کرد که در خصوص مذاکرات ایران و عربستان تحول جدیدی رخ نداده و ایران منتظر تاریخ است و به محض اینکه تاریخ توافق شود اعلام خواهد شد. وی ابراز امیدواری کرد که ریاض به صورت عملی با پاسخ‌های اجرایی برای دور جدید گفت وگوها عازم بغداد شود.

آتش بس در یمن

به نظر می رسد آتش بس در یمن، علت تشویق دو طرف به خصوص ایران برای تلاش درجهت از سرگیری مذاکرات فیمابین باشد؛ مذاکراتی که در آن دو طرف به دنبال از سرگیری روابط پس از توقف آن در سال 2016 هستند.

پیش از این هانس گروندبرگ، فرستاده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد به یمن در 1 آوریل اعلام کرده بود که دو طرف درگیری در یمن با آتش بس از 2 آوریل 2022 و به مدت دو ماه و قابل تمدید، موافقت کرده اند.

گروندبرگ گفته بود که دو طرف بر سر آتش بس در یمن و همچنین مجوز ورود کشتی ها حامل سوخت به بندر الحدیده که تحت کنترل انصار الله است و برقراری محدود پروازها از فرودگاه صنعا توافق کرده اند.

حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در 9 آوریل از آتش بس موقت در یمن استقبال و ابراز امیدواری کرد محاصره یمن به صورت کامل برداشته شود و مذاکرات سیاسی بین همه طرف های درگیر در یمن منعقد شود.

از سوی دیگر عبدالله بن زاید، وزیر امور خارجه امارات نیز گفت که آتش بس موقت به همه طرف ها فرصت داده تا از آن برای توسعه، پیشرفت و جلوگیری از تشدید تنش ها استفاده کنند.

آتش بس بین انصار الله و عربستان

نجیب السماوی، پژوهشگر معتقد است که مذاکرات آتی بین ایران و عربستان گسترده و بزرگ تر از قبل خواهد بود به ویژه پس از آنکه 4 دور گذشته آن به صورت محرمانه در عراق برگزار شد.

وی اشاره کرد که 4 دور مذاکرات بین دو کشور در سطح مسئولان اطلاعاتی و امنیتی دو کشور برگزار شده بود اما شواهد جدید حاکی از آن است که دور پنجم گفت وگوها بین دو کشور در سطح بالاتری شاید بین مسئولان وزارت امور خارجه ایران و عربستان برگزار شود.

این پژوهشگر در گفت وگویی با پایگاه خبری الخلیج آنلاین گفت که اساس مذاکرات آتی بر میزان موفقیت آمیز بودن آتش بس در یمن به خصوص بین انصار الله و عربستان مبتنی خواهد بود.

وی توضیح داد که اساسا آتش بس بین دو طرف، توقف حملات انصار الله به عربستان در مقابل توقف حضور جنگنده های ائتلاف در نبرد یمن است.

السماوی اشاره کرد که احتمال هر چیزی از مذاکرات آتی بین دو کشور وجود دارد و ممکن است دو کشور به تفاهمات گسترده ای برسند که روابط فیمابین را به صورت جزئی بازگرداند به خصوص با وجود تحرکات گسترده کشورهای عضو شورای همکاری و سازمان ملل برای توقف جنگ در یمن.

بهبود جزئی روابط

طی ماه های گذشته و در اظهارنظرهای متقابل، دو طرف به خصوص ایران تلاش کرد توپ را در زمین ریاض بیندازد اما تاکید کرد که آماده ادامه مذاکرات دوجانبه با عربستان در بغداد است و اعلام کرد که تعیین موعد آن به عربستان باز می گردد.

بارزترین این اظهارات، سخنان سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در 8 فوریه 2022 است مبنی بر اینکه تهران آماده ادامه مذاکره با عربستان در بغداد است.

وی گفته بود که ایران به زودی مذاکرات با عربستان در بغداد را ادامه می دهد.

ریاض و تهران در سال 2020 و 2021 مذاکرات غیررسمی اما اساسی را بین خود آغاز کردند که در آن مسئولان بلندپایه و اطلاعاتی دو کشور در 4 دور نشست مشارکت داشتند.

گفتنی است دو طرف تاکنون نشست علنی برگزار نکردند.

مذاکرات بین دو کشور بر ایجاد فرمولی برای پایان مشارکت عربستان در جنگ یمن متمرکز بود که بین انصار الله و دولت مورد حمایت عربستان در جریان است.

در سایه همین نشست ها، تهران در نیمه ژانویه 2022 اعلام کرد که 3 دیپلمات ایرانی با دریافت روادید از عربستان به این کشور بازگشتند تا فعالیت خود در سازمان همکاری اسلامی در جده را آغاز کنند.

خبرگزاری بلومبرگ پیش از این گفته بود در آخرین دور از مذاکرات بین دو کشور، ایران از عربستان خواسته بود کنسولگری های دو کشور بازگشایی و روابط دیپلماتیک به عنوان مقدمه ای برای پایان جنگ در یمن از سرگرفته شود.

کشورهای عضو شورای همکاری و در راس آن عربستان، ایران را به داشتن برنامه های توسعه طلبانه در منطقه و مداخله در امور داخلی کشورهای عربی از جمله عراق، یمن، لبنان و سوریه متهم می کنند اما ایران بارها این مساله را تکذیب کرده و می گوید که به روابط حسن همجواری پایبند است.