میدل ایست نیوز: برخی عوامل اساسی در دور تازه مذاکرات هسته‌ای در وین عبور مذاکرات از گذرگاه سختی را موجب می شود که از مارس گذشته در آن گیر افتاده است.
به گزارش «الشرق الاوسط»، منابع اروپایی در پاریس تأکید می‌کنند که عنصر تعیین‌کننده در این دور از مذاکرات طرح پیشنهادی «جوزپ بورل»، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپاست که بعد از مشورت با طرف‌های امریکایی و ایرانی مطرح شده است.
بورل در مقام واسطه مذاکرات توانست به ایران و امریکا و دیگر طرف‌ها بفهماند که پیشنهادش «بهترین راه ممکن» است و دیگر انتظار پیشنهاد تازه‌ای از طرف دیگری را ندارد، ضمن آنکه پیشنهادش همه مطالبات طرفین را تأمین نمی‌کند.
در این میان انعطافی که طرفین ایرانی و امریکایی نشان دادند جالب توجه بود. روز یکشنبه گذشته، «جو بایدن»، رئیس جمهوری امریکا، تأکید کرد که دولتش طرحی برای تضمین بازگشت متقابل به حالت اجرای کامل توافق هسته‌ای را بررسی و تعدیل کرده است». در برابر، «علی باقری»، مذاکره‌کننده ارشد ایران، نیز تأکید کرد که تهران «پیشنهادهایی برای تسهیل تکمیل مذاکرات ارائه کرده است».
«ناصر کنعانی»، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، نیز روز دوشنبه گذشته گفت که تهران «پیام‌های مهمی در روزهای اخیر دریافت کرده است».
در این میان طبیعی بود که هر طرف توپ را به زمین دیگری بیندازد. این روشی معمول در هر مذاکره‌ای است، تا بدین ترتیب هر طرف مسئولیت شکست مذاکرات را متوجه دیگری کند.
منابع اروپایی تأکید می‌کنند که جوزپ بورل اگر «از وجود روزنه‌ای برای حل مسئله» مطمئن نبود، امکان نداشت که پیشنهاد خود را روی میز بگذارد.
عنصر دومی که عنصر مساعد در حل مسئله به نظر می‌آید، مسئله زمان است. «جان کربی»، سخنگوی کاخ سفید در امور راهبردی، اخیرا گفت که زمان رسیدن به توافق در حال پایان یافتن است و افزود که امریکا «تا ابد منتظر تصمیم ایران نمی‌ماند».
«پیتر استانو»، سخنگوی شورای اتحادیه اروپا، نیز تأکید کرد که وقت آن رسیده که «آخرین تلاش‌ها را انجام دهیم و دیگر فرصتی برای مانور بیشتر وجود ندارد».
به گفته این منابع اروپایی، امریکا چند ماه است که ایران را برای بازگرداندن به برجام تحت فشار قرار داده، اما امروز سه متغیر به میان آمده است: نخست پیشرفت چشمگیر و رو به افزایش برنامه هسته‌ای ایران که موجب نگرانی در غرب و منطقه شده است. این منابع تأکید می‌کنند که اظهارات سه مقام ارشد ایرانی درباره امکان فنی دستیابی به سلاح هسته‌ای نشان می‌دهد که ایران واقعا به آستانه هسته‌ای شدن رسیده و فقط کافی است تصمیم لازم را در این باره بگیرد.
در چنین شرایطی و با توجه به اینکه امریکا همچنان بازگشت به توافق هسته‌ای را بهترین راه جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای می‌داند، طبیعی است که «اندکی انعطاف بیشتری» نشان دهد تا تهران را به موافقت ترغیب کند.
متغیر دوم اینکه امریکا در آستانه انتخابات کنگره است و همه پیش‌بینی می‌کنند که حزب حاکم در امریکا بازنده این انتخابات باشد، برای همین طبیعی است که بایدن می‌کوشد هرچه سریع تر به توافق برسد تا از این توافق در انتخابات استفاده کند؛ به خصوص که برخی اطلاعات غیر رسمی نشان می‌دهد که دو کشور به حل اصلی‌ترین مسائل اختلافی نزدیک شده‌اند: یعنی برداشته شدن نام سپاه پاسداران از لیست تروریسم و موضوع ضمانت‌ها. حل این دو مسئله یعنی ایران از سقف مطالباتش در مذاکرات کوتاه آمده است.
به نظر می‌آید که مخالفت قاطع بایدن با برداشتن نام سپاه از لیست تروریسم به علت ملاحظات داخلی باعث شده که ایران از این موضوع کوتاه بیاید و راه چاره‌ای برای آن بیندیشد.
متغیر سوم هم جنگ اوکراین و نیاز غرب و از جمله امریکا برای بازگرداندن آرامش به بازارهای انرژی است. پیش از این اروپایی‌ها خواستار استفاده از گاز و نفت ایران و ونزوئلا و بازگشت این دو کشور به بازارهای جهانی شده بودند.
با اینکه ایران بارها اعلام کرده که حاضر به پذیرش هیچ محدودیت زمانی برای رسیدن به نتیجه نیست و مذاکرات را تا زمانی که منافعش تأمین شود ادامه می‌دهد، به نظر می‌آید که رفته‌رفته تهران نیز با عامل زمان مواجه شده است.
با گذشت یک سال از آغاز فعالیت دولت «ابراهیم رئیسی» مشکلات اقتصادی در ایران شدت گرفته و انتقادات از عملکرد دولت در این باره نیز بالا گرفته است و حتی کسانی در جناح اصولگرای ایران نیز انتقادات تند و تیزی از اقدامات اقتصادی دولت مطرح کرده‌اند.
منابع اروپایی می‌گویند که در این شرایط تهران هم ترجیح می‌دهد که همین امروز به توافق برسد چون رسیدن به توافق در پاییز آینده دشوار خواهد بود چون اولا در آن زمان متقاعد کردن امریکا به عقب‌نشینی‌های بیشتر دشوارتر خواهد شد و ثانیا با ادامه برنامه هسته‌ای ایران تنها گزینه‌ای که برای توقف این برنامه به جا می‌ماند جنگ است. بایدن در سفر خود به منطقه در اواسط ماه گذشته میلادی بر تعهد خود به جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای تأکید کرد.
