انتقال کالا از طریق راه آهن شلمچه – بصره؛ از ایران اصرار و از عراق انکار

میدل ایست نیوز: در حالی که از زمان گذاشتن سنگ بنای پروژه راه آهن بصره – شلمچه مقامات عراقی بارها تاکید کرده‌اند که این پروژه تنها برای انتقال مسافران و زائران مورد استفاده قرار خواهد گرفت، حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق که روز گذشته در تهران برگزار شد، یکی از اهداف این پروژه را افزایش ظرفیت «تبادل کالا» بین دو کشور عنوان کرد.

وی گفت که متعاقب برگزاری کمیسیون مشترک همکاری های اقتصادی دو کشور که در اواخر سال گذشته انجام شد شاهد، پیشرفت های قابل توجهی در همه ابعاد مناسبات تهران و بغداد هستیم.

وزیر خارجه ایران در ادامه افزود که آخرین مورد آن شروع پروژه راه آهن شلمچه و بصره با هدف افزایش ظرفیت «تبادل کالا» بین دو کشور و همچنین توجه به موضوع گردشگری بین ایران و عراق است که این پروژه با حضور نخست وزیر محترم عراق و معاون اول محترم رئیس جمهور ایران در روزهای گذشته کلید زده شد.

امیر عبداللهیان تصریح کرد که ما امیدواریم هستیم که در آینده ای کوتاه مدت شاهد ارتباط ریلی مستقیم بین ایران و عراق باشیم.

از طرفی دیگر فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق در پاسخ به اظهارات همتای ایرانی خود تصریح کرد که ما همچنین در خصوص پروژه شلمچه به بصره گفت‌وگو کردیم. این پروژه مهم است و ایران را به بصره مرتبط می کند. این پروژه برای «زیارت و سفر شهروندان ایرانی و بالعکس» صورت می گیرد.

پروژه راه آهن شلمچه – بصره

مراسم بنا نهادن سنگ بنای پروژه راه آهن شلمچه – بصره 2 سپتامبر 2023 در گذرگاه مرزی شلمچه و با حضور محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق و محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور ایران برگزار شد.

در بیانیه دفتر نخست وزیری عراق تاکید شده است که این پروژه برای انتقال مسافران و زائران عتبات مقدسه میان جمهور عراق و جمهوری اسلامی ایران است.

این مساله حتی در بنری که در مراسم سخنرانی السودانی نصب شده است، با عبارت «لنقل المسافرین» (برای انتقال مسافران) آمده است.

محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق نیز در پاسخ به اعتراض ها نسبت به تاثیر اتصال شبکه راه آهن بصره – شلمچه بر بندر فاو، گفته است که این پروژه از سوی عراق و زمانی که در آینده تکمیل شود حلقه مکمل بندر فاو و جاده توسعه است و در ابتدا برای انتقال مسافران و زائران آغاز به کار خواهد کرد.

پس از آن نیز باسم العوادی، سخنگوی دولت عراق توضیح داد که دولت پروژه جاده توسعه را آغاز کرد که همه استان های عراق را به هم مرتبط می کند و به ترکیه می رسد و سپس امروز مرحله جدیدی از اتصال راه آهن بصره و شلمچه را برای انتقال مسافران و زائران از ایران و آسیای میانه آغاز کرد.

وی بیان کرد که نخست وزیر عراق امروز در سخنرانی خود هنگامی که اعلام کرد این پروژه برای انتقال مسافر و زائر اختصاص دارد، واضح بود و مشخص است که سخنان رؤسا مواضع سیاسی ای است که باید معیار قرار گیرد.

پیش از اینکه سنگ بنای این پروژه نهاده شود نیز وزارت حمل و نقل عراق بیانیه ای درخصوص پروژه اتصال خط آهن عراق با ایران صادر و تاکید کرد که این پروژه تنها برای انتقال مسافران است.

میثم الصافی، مدیر واحد رسانه ای وزارت حمل و نقل عراق توضیح داد که هزینه حمل و نقل دریایی سه برابر کمتر از حمل و نقل ریلی و زمینی است و تاکید کرد که به یک دلیل نمی توان کالاها را از طریق قطار از طریق ایران صادر کرد، و آن این است که بنادر کشور همجوار، دورتر از مسافت مقرر برای حمل و نقل است، با وجود این، صاحب کالا ترجیح می دهد، صادرات از طریق بندر فاو صورت گیرد تا هزینه ها برای واردکننده کمتر باشد.

این در حالی است که پس از بنا نهادن پروژه مذکور نیز وزارت حمل و نقل عراق تأکید کرد که پروژه اتصال ریلی بصره ـ شلمچه 4 ایستگاه خواهد داشت و فقط برای تردد مسافران از آن استفاده خواهد شد.

نخست وزیر عراق در مصاحبه اخیر خود نیز گفت که با اتصال راه آهن با هر کشوری برای انتقال کالا بدون تکمیل پروژه بندر فاو و جاده توسعه موافقت نخواهیم کرد و موضع ما ثابت است.

السودانی درباره اتصال راه آهن با ایران گفت که، اتصال راه آهن با ایران برای انتقال مسافران است.

نتیجه گیری

از آنجا که عراق اعلام کرده است پروژه راه آهن شلمچه – بصره پس از تکمیل بندر فاو و پروژه جاده توسعه به عنوان حلقه مکمل خواهد بود، باید گفت که با توجه به مسیر جاده توسعه، باز هم برای انتقال کالا به سود ایران نخواهد بود چرا که مسیر عبور جاده توسعه از فاو به سمت شمال عراق تا ترکیه است، کشوری که ایران نیز با آن مرز دارد و اگر قصد صادرات کالا را داشته باشد نیازی به جاده توسعه ندارد و می تواند از طریق مرزهای شمال غربی خود صادرات را انجام دهد کما اینکه هم اکنون به همین صورت است.

اما ایران آرزو دارد از طریق اتصال راه آهن به عراق، صادرات کالا به کشورهای حوزه مدیترانه از جمله سوریه داشته باشد، امری که هیچ ارتباطی با جاده توسعه که از فاو به ترکیه می رسد ندارد و از همین رو است که عراق که دنبال بهره برداری از جاده توسعه برای انتقال کالا است، بارها تاکید کرده است که اتصال راه آهن ایران و عراق تنها برای انتقال مسافران است.