میدل ایست نیوز: عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر، روز جمعه گفت که تدارکات برای برپایی کشور مستقل فلسطین «حتی به صورت خلع سلاح شده» جریان دارد. اظهاراتی که بحث‌های بسیاری درباره دلالت‌های سیاسی آن مطرح شده است.
به گزارش «الشرق الاوسط»، السیسی که در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با نخست‌وزیران اسپانیا و بلژیک در قاهره سخن می‌گفت تأکید کرد: «ما آماده‌ایم که کشور فلسطین بدون سلاح باشد و نیروهای ناتو یا سازمان ملل یا نیروهای نظامی کشورهای عربی یا امریکا مسئولیت تحقق امنیت برای هر دو کشور فلسطین و اسرائیل را بر عهده بگیرند».
وی همزمان گفت که روند راه حل دو کشور در سه دهه گذشته عملا به رکود رفته و دستاوردی نداشته است و خواستار به رسمیت شناختن کشور مستقل فسلطین شد.
این اظهارات احتمالاً تفصیلی‌ترین توضیح درباره «کشور فلسطینی مورد انتظار» باشد که فراتر از اظهارات رسمی معمول مقامات مصری است که به «تشکیل کشور فلسطین در مرزهای 4 ژوئن 1967 با پایتختی قدس شرقی» بسنده می‌کنند.
دلالت‌های نمادین
«محمد عز العرب»، رئیس دپارتمان مطالعات عربی و منطقه‌ای در مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام، تأکید می‌کند که اظهارات رئیس جمهور مصر دربردارنده «دلالت‌های سیاسی نمادین» است و می‌افزاید که اهمیت ایده ایده در آن است که می‌کوشد از جنگ‌های مکرر میان فلسطین و اسرائیل فرارود و با اصول ثابت موضع مصر درباره تشکیل کشور فلسطین همراستاست.
وی می‌افزاید که اظهارات السیسی تلاش برای ساختن چیزی بر اساس توافق وقفه در جنگ و اندیشیدن به مرحله بعدی است که در آن «از وضعیت جنگ به وضعیت آرامش، و نه لزوما صلح، منتقل شویم، چون اوضاع همچنان به‌شدت ملتهب است».
این کارشناس مصری درباره موضوع «خالی از سلاح بودن» فلسطین نیز تأکید می‌کند که این طرح «پیام اطمینان‌بخش به اسرائیل و حامیان آن به خصوص امریکاست تا در اجرای این طرح مانع‌تراشی نکنند.
به گفته عز العرب، ملاحظات امنیتی اسرائیل و حامیانش همیشه از اصلی‌ترین موانع برپایی کشور مستقل فلسطین بوده است و افزود که تشکیل کشور فلسطین به خودی خود دستاوردی مهم و مؤثر برای شکست چرخه خشونت و ایجاد فضای مناسب برای آرامش پایدار و ثبات دائمی در منطقه است.
وی ادامه می‌دهد که اسرائیل در جنگ کنونی در پی از میان بردن همه امکانات گروه‌های مسلح فلسطینی است و در این میان، تأکید بر تشکیل کشور فلسطین، حتی اگر خالی از سلاح باشد، «ابزاری برای واداشتن قدرت‌های جهانی به اندیشیدن به راه حلی اساسی و آرامش و ثبات پایدار در منطقه است».
ایده‌ای قدیمی
البته اظهارات رئیس جمهور مصر اولین اشاره به چنین طرحی نیست. 5 سال پیش گزارش‌های فلسطینی و اسرائیلی خبر دادند که «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به کارشناسان آکادمیک اسرائیل گفته بود که با تشکیل کشور فلسطین بدون سلاح موافق است.
عباس در اوت 2018، در دیدار یک هیئت آکادمیک اسرائیلی با وی در رام‌الله، گفت: «با کشور بدون ارتش در مرز 1967 موافقم، می‌خواهم پلیس مسلح نباشد، باتوم کافی است، کلت نمی‌خواهد». بر اساس گزارش‌های مطبوعاتی که از جانب تشکیلات خودگردان فلسطینی تکذیب نشد، عباس گفت: «به جای جنگنده و تانک ترجیح می‌دهم مدرسه و بیمارستان بسازم و پول‌های کشور را خرج نهادهای اجتماعی و مدنی کنم».
به نظر می‌آید که این موضع از جانب فلسطین تازگی نداشته است؛ به گفته «تسیپی لونی»، وزیر خارجه اسبق اسرائیل، عباس در مذاکرات صلح در سال‌های 2013-2014 نیز از ایده تشکیل کشور فلسطینی بدون سلاح حمایت کرد.
به گفته لونی، در این مذاکرات که در کابینه سوم نتانیاهو و با میانجیگری جان کری، وزیر خارجه وقت امریکا، اجرا شد، عباس با حضور نیروهای بین‌المللی مثلاً ناتو در مرزهای کشور فلسطین و همچنین با ایجاد دستگاه‌های هشدار در مناطق حساس موافقت کرده بود اما نتانیاهو با این موضوع مخالفت کرد و پافشاری نتانیاهو بر حضور نیروهای اسرائیلی در مرزها باعث شکست مذاکرات شد.
كشور خالی از سلاح
اکثر نیروهای فلسطینی به خصوص گروه‌های مسلح با ایده تشکیل کشور خالی از سلاح مخالف‌اند. «سامی ابوزعری»، سخنگوی رسمی حماس، پس از انتشار گزارش‌های مربوط به اظهارات عباس در سال 2018 گفت که این اظهارات نظر شخصی عباس است و ملت فلسطین را نمایندگی نمی‌کند.
اما جنبش فتح همان زمان در توضیح درباره اظهارات رئیس تشکیلات خودگردان گفت که هدف کنونی «برپایی کشور مستقل فلسطین در مرزهای 1967 و نه درگیر شدن در رقابت تسلیحاتی است».
در سال 2020 نیز مسئله فلسطین خالی از سلاح به عنوان یک گزینه جایگزین طرح صلح امریکا در خاورمیانه که در آن زمان «معامله قرن» نام گرفت مطرح شد.
محمد اشتیه، نخست‌وزیر فلسطین، در آن زمان گفت که فلسطینی‌ها طرحی در 4 و نیم صفحه ارائه کرده‌اند که شامل تشکیل کشور مستقل و دارای حاکمیت ارضی در فلسطین و خالی از سلاح است. او گفت که این طرح به طرف‌های چهارجانبه بین‌المللی (اتحادیه اروپا، سازمان ملل، روسیه، امریکا) ارائه شده است.
وی این طرح را بخشی از تلاش‌های فلسطین برای رویارویی با طرح انضمام سرزمین‌های اشغالی به اسرائیل عنوان کرد.
