میدل ایست نیوز: موفقیت میانجیگری برای آزادی شماری از گروگان های اسرائیلی نزد حماس، با هماهنگی مستحکم میان قطر و مصر رقم خورده است و این هماهنگی تنها در سطح حل بحران غزه نبوده بلکه زمینه های دیگر را براساس رویکرد مبتنی بر اشتراک منافع دوجانبه و منطقه ای شامل می شود.
به گزارش العرب، تحولات توافق تبادل اسرا میان اسرائیل و حماس و آتش بس بشردوستانه در نوار غزه، همکاری فزاینده مصر و قطر را آشکار کرد، این بار اما هماهنگی دو کشور که پیشتر به دلیل حمایت دوحه از اخوان المسلمین و تنش های سیاسی میان دو کشور که حدود هفت سال به طول انجامید، فراتر از دفعات قبل بود.
سخن از همکاری قاهره و دوحه به عنوان ضامن موفقیت آتش بس با مشارکت امریکا، در حال افزایش است و این در حالی است که طرف های دیگر در منطقه نقشی در آماده سازی توافق، اجرای و پیگیری آن نداشتند از جمله ترکیه که روابط خوبی با اسرائیل و حماس دارد اما هیچ دستاورد سیاسی در این پرونده کسب نکرد.
قطر می داند که نادیده گرفتن نقش مصر درخصوص قضیه فلسطین یا نوار غزه به حکم جغرافیای سیاسی سخت است، هر بار که دوحه با هماهنگی اسرائیل وارد غزه شد، مصر آنجا حاضر بود و در اوج اختلافات سیاسی، مصر روابط خود با قطر را حفظ کرد و نگذاشت حمایت قطر از جریان های اسلامی در منطقه، مانع یا ابزاری برای درگیری گسترده با قطر شود.
درک هر طرف از حد و مرزهای طرف مقابل، به تسهیل همکاری پیرامون توافق تبادل اسرا کمک کرد؛ اگر مصر کلید اصلی ورود به نوار غزه یعنی گذرگاه رفح را دارد، قطر نیز منابع مالی دارد که توانسته غزه را نسبتا با ثبات کند و هر دو کشور نیز کانال های ارتباطی با اسرائیل و حماس دارند.
دولت امریکا تلاش کرد که از این تفاوت ها، در توافق کنونی برای آتش بس بهره ببرد و شرایط را برای آتش بس بعدی فراهم کند و چه بسا از نقش آفرینی سیاسی بزرگتر در صورت امکان اجرای برپایی دو کشور حمایت کند، چرا که دو کشور پایگاه های مهمی برای تلاش در جهت نزدیک شدن به سناریویی دارند که اجرای آن بعید به نظر می رسید اما راه حل بسیاری از مشکلات در منطقه است.
قاهره و دوحه بر سر نارضایتی از مسیری که اسرائیل با حمایت واشنگتن برای رفتن به سمت عادی سازی روابط با کشورهای دیگر در پیش گرفته توافق کردند؛ مسیری که در حال رسیدن به عربستان بود.
نپذیرفتن، محافظه کاری یا ممانعت مصر و قطر از این روند، به آن دلیل است که ممکن بود دو کشور بسیاری از امتیازات خود در فلسطین و منطقه را از دست بدهند چرا که نقش هر کدام از عربستان و امارات افزایش می یافت و از بسیاری از اصول ثابتی که قاهره و دوحه بر روی آن حساب باز کرده بودند از جمله بارزترین آنها روابط مستحکم با حماس و اهمیت حیاتی تنها گذرگاه با غزه فراتر می رفت.
ناگفته نماند که توافقات عادی سازی روابط منجر به تغییر و تحول در ائتلافات امریکا و اسرائیل در منطقه می شود و از آنچه در گذشته در منطقه حاکم بوده فراتر می رود؛ امری که بر نقش مصر و قطر در درگیری فلسطین و اسرائیل تاثیر می گذارد؛ تا اینکه جنگ غزه رخ داد و تیم جدیدی اندک اندک ظاهر شد و مسیر گذشته را اصلاح کرد.
دولت امریکا شاهد آن بود که همکاری مصر و قطر، ابزار مهمی است و این در حالی است که امریکا متوجه آن شد که توافقات عادی سازی روابط براساس رویکرد اسرائیل منجر به جنگ شد و می تواند منافع امریکا در منطقه را تهدید کند از این رو از هماهنگی میان قاهره و دوحه حمایت کرد و به تصوراتی عملی برای مرحله آتی مبتنی بر یافتن راه حلی مقبول برای قضیه فلسطین که صلح با اسرائیل را ممکن کند، اندیشید.
خوانش اوضاع منطقه یکی از مهم ترین رازهای نزدیکی مصر و قطر در جنگ غزه و پیامدهای آن به شمار می رود و اگر داده های دوجانبه به آن اضافه شود، مشخص می شود که پیشرفت حاصل میان دو کشور، ممکن است منجر به همکاری گسترده تر شود چرا که دو کشور به دنبال از بین بردن تنش حاکم میان خود به صورت نهایی هستند.
همانطور که پرونده اخوان المسلمین و حمایت از جریان های اسلامی، دلیل مهمی در تنش روابط دوحه با قاهره بود، ممکن است دلیلی برای پیشرفت روابط دو کشور نیز باشد، چرا که قطر گمان می کند ارتباطش با این پرونده پس از عملیات طوفان الاقصی، آن را وارد مشکلاتی با اسرائیل و کشورهای غربی می کند چرا که قطر میزبان رهبران حماس است و تقریبا از آنها حمایت و به غزه و حماس نیز کمک مالی می کند.
دوحه بهترین راه برای پاک کردن اتهامات به او مبنی بر حمایت از اسلام گراها را همکاری با مصر و استفاده از موافقت دولت امریکا با توسعه روابط با مصر از طریق توافق تبادل اسرا و امکان تمدید آتش بس می داند؛ مصر که درگیری های سیاسی، اقتصادی و امنیتی با اسلام گراها برای از بین بردن نفوذشان در کشور داشته است.
آنچه تضمین می کند قطر بر سر هر میز مذاکره ای درخصوص تعیین سرنوشت قضیه فلسطین باشد، دست نکشیدن از حماس در چارچوب هماهنگی با مصر و اسرائیل است چرا که راه حل دو کشوری اکنون مطرح است و امکان دارد کشور خلع سلاح شده فلسطین برپا شود که این مساله به رام کردن حماس نیاز دارد؛ گروهی که ممکن است با خارج شدن از جنگ غزه، سلاح و مقاومت خود را از دست ندهد.
مصر به قطر به عنوان پدرخوانده حماس در منطقه می نگرد و با وجود شبکه روابط خوبی که قاهره با حماس ایجاد کرده اما به یک تامین کننده مالی برای بازسازی قطر نیاز است چرا که فقر و گرسنگی در غزه، پیامدهای منفی برای مصر خواهد داشت که خود از بحران شدید اقتصادی رنج می برد.
همانطور که سردی روابط مصر با عربستان، موجب می شود مصر به دنبال جایگزینی آماده برای توسعه سرمایه گذاری ها در کشور باشد و انعطاف پذیری اقتصادی که کشورهای اروپایی به قاهره نشان می دهند را تقویت کند چرا که بسیاری از کشورهای غربی معتقدند مصر سوپاپ اطمینان جلوگیری از مهاجرت به اروپا و گرفتن فرصت از گروه های تندروی اسلام گرا است و این پیامی به دوحه برای تمایل بیشتر به مصر به شمار می رود.
