پروژه روسیه برای صادرات نفت کرکوک از سوریه

میدل ایست نیوز: در دو روز گذشته اخباری درباره تلاش عراق ـ ایران ـ سوریه برای صادرات تولیدات نفتی منطقه مورد مناقشه کرکوک به سوریه با حمایت روسیه در محافل سیاسی و اقتصادی اقلیم کردستان مطرح شده است. گفته می شود که قرار است خط لوله ای از طریق استان های موصل و انبار، چاه های نفت کرکوک را به بندر بانیاس سوریه منتقل کند. این پروژه به معنای بی نیازی از خط لوله اقلیم کردستان است که نفت کرکوک را ازطریق بندر جیهان ترکیه صادر می کند.

خط لوله صادرات نفت عراق به سوریه که به همین بندر بانیاس متصل می شود بعد از جنگ جهانی دوم توسط شرکت «بریتیش پترولیوم» ساخته شده اما استفاده از آن همواره تابع روابط سیاسی عراق و سوریه بود. در اوایل دهه 1980 و با درگرفتن جنگ عراق و ایران این خط لوله از کار افتاد و جز در فاصله میان 1997 تا 2003 همچنان بدون استفاده مانده است. این خط لوله برای استفاده دوباره نیازمند ترمیم گسترده است چون از آسیب های جنگ در سوریه و عراق در امان نمانده است.

این بحث ها با اخباری همراه است که می گوید نشست های پی در پی مقامات ایران و سوریه و عراق با حمایت روسیه برگزار می شود تا به توافقی راهبردی میان این سه کشور درباره این خط لوله بینجامد. هزینه بازسازی کامل این خط لوله حدود 8 میلیارد دلار برآورد می شود.

این اخبار حساسیت کردها را برانگیخته است و آن را تلاش دولت مرکزی عراق برای بی نیاز شدن از خط لوله کرکوک در اقلیم می دانند. عراق حدود سه ماه پیش صادرات نفت از کرکوک به ایران را در نتیجه تحریم های امریکا متوقف کرد.

صادرات نفت کرکوک به اردن هم از اواخر ماه ژوئیه گذشته از گذرگاه مرزی طریبیل و با کمک 200 نفتکش آغاز شده است. عراق به موجب توافق نامه مشترک با اردن متعهد به صادرات روزانه 10 هزار بشکه نفت به اردن در ازای واردات برق از این کشور است.

همزمان شرکت روسنفت روسیه قراردادی راهبردی با دولت لبنان برای انبار کردن نفت لبنان و به راه انداختن تأسیسات نفتی در طرابلس طی بیست سال آینده بسته است. مسکو می کوشد که این پروژه را به پروژه ارسال نفت کرکوک به بندر بانیاس متصل کند. فاصله بندر بانیاس از بندر طرابلس لبنان فقط 100 کیلومتر است.

چنین پروژه تأمین کننده منافع چند کشور مهم است. ایران در پی یافتن گذرگاه نفتی بین سوریه و عراق است تا بتواند در  از آن به جای تنگه هرمز استفاده کند و در صورت ایجاد تنش در تنگه هرمز صادراتش قطع نشود. ضمن اینکه این پروژه در راستای اهداف ایران در تقویت دولت مرکزی سوریه و بهبود اقتصاد آن است.

دولت مرکزی عراق هم می تواند از این راه سلطه سیاسی و اقتصادی اقلیم کردستان بر کرکوک را کاهش دهد.

روسیه هم در پی منافع مالی خود است چون دست کم بخشی از این خط لوله متعلق به روسیه خواهد بود و می تواند با استفاده از آن دست کم بخشی از صادرات نفتی خاورمیانه به اروپا را کنترل کند.

اجرای چنین پروژه ای آسان نخواهد بود و موانع مالی و لجستیک و سیاسی در اجرای آن دست کم تا دو سال آینده کم نیست. به گفته «امید سامان»، کارشناس سیاسی کرد، برای کشیدن این خط لوله به میلیاردها دلار پول نیاز است و نه ایران نه عراق نه سوریه نمی توانند مستقیما آن را تأمین کنند. به خصوص که بازگشت این سرمایه تضمین نشده است.

به نظر سامان، اگر این پروژه قرار است در منطقه ای کاملا ناامن اجرا شود و تقریبا هزار کیلومتر آن در عمق صحراهایی قرار دارد که همچنان لانه تروریست های داعش است و علاوه بر آن نزاع های محلی و عشایری در آنها گاه و بیگاه درمی گیرد.

او می افزاید که وضعیت سیاسی این منطقه نیز هنوز اجازه اجرای چنین پروژه ای را نمی دهد. این خط لوله قرار است از اقلیم کردستان و منطقه خودمختار کردستان سوریه و استان سنی نشین عبور کند و این گروه ها همه با یکدیگر نزاع های دیرین دارند و به نظر می آید این مسائل در آینده نزدیک حل شود.