میدل ایست نیوز: از زمانی که روند مذاکرات آستانه در اوایل سال 2017 آغاز شد، این مذاکرات نتیجه چندانی که به راه حل سیاسی بحران سوریه بینجامد نداشت و صرفا باعث شد که مخالفان سوریه که اکثر مناطق تحت کنترل خود را از دست داده بودند همه ابزارهای قدرت خود را نیز از دست بدهند.
این روند همچنین در یکی از اصلیترین مأموریتهایی که برای خود تعریف کرده بود، یعنی پرونده بازداشتشدگان در حکومت سوریه که مخالفان شمار آنها را دهها هزار نفر اعلام میکنند هیچ پیشرفتی حاصل نکرد، چون حکومت سوریه نگران پیامدهای حقوقی این پرونده بود.
به نظر میآید این روزها روسیه در پی دمیدن روحی تازه در این مسیر است. «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، هفته گذشته در کنفرانسی مطبوعاتی تأکید کرد که سه کشور ضامن روند آستانه (روسیه، ترکیه، ایران) در حال تدارک دستور جلسه آینده این نشست هستند.
او زمان مشخصی برای برگزاری این نشست و نیز سطح جلسه را تعیین نکرد اما گفت که این کشورها میکوشند که تلاشهای خود در چارچوب گروه اقدام برای آزادی بازداشتشدگان و ربودهشدگان و یافتن مفقودالاثرها را افزایش دهند.
مذاکرات آستانه پس از چهاردهمین دوره آن در دسامبر 2019، متوقف شد، البته در آوریل گذشته وزرای خارجه سه کشور ضامن به صورت ویدئوکنفرانس مذاکراتی انجام دادند.
دور پانزدهم این نشست در شرایطی بسیار پیچیده و پرتنش در سطح داخلی و سیاسی برگزار میشود، وضعیت ادلب و حومه آن همچنان بلاتکلیف مانده و بن بست مذاکرات باعث شده که روسیه و نیروهای حکومتی سوریه به اجرای عملیاتی گسترده تهدید کنند.
از زمان توافق مسکو میان ترکیه و روسیه در مارس گذشته که بخشی از تفاهمات روند آستانه بود، ادلب به صندوق پیامهای خونین روسیه به ترکها تبدیل شد و بر همه آشکار شد که پرونده شمال غرب سوریه به بسیاری مسائل منطقهای گره خورده است.
عقبنشینی ارتش ترکیه از چند نقطه پاسبانی در استان ادلب نشان داد که حوادث پیاپی تفاهمات آستانه را از حیز انتفاع ساقط کرده است. روسها با حمایت از عملیات نظامی ارتش سوریه و تضعیف سلطه گروههای مخالف این تفاهمات را نقض کردند، در حالی که به موجب این تفاهمات بایست 12 نقطه پاسبانی در اطراف استان ادلب در اختیار نیروهای ترکیه قرار داده میشد. نیروهای نظامی سوریه با محاصره تعدادی از این نقاط اهمیت توافقات پیشین را منتفی ساختند.
روند آستانه در 23 ژانویه 2017 با هدف «کاهش تنش در سوریه و نظارت بر روند اجرای توافق آتشبس و پیگیری مسائل انسانی بهخصوص در مناطق محاصره شده و تعیین تکلیف بازداشتشدگان» آغاز به کار کرد و در دور چهارم آن توافق شد که چهار منطقه ادلب، حومه لاذقیه، حومه غربی حلب، حومه شمالی حمص، به اضافه منطقه غوطه در حومه دمشق مناطق کاهش تنش شناخته شوند. اما نیروهای سوریه با حمایت نظامی روسیه و ایران وارد اکثر این مناطق شدند.
این روند هیچ پیشرفتی در پرونده مهمی که نیروهای مخالف در همه مذاکرات مطرح میکردند، یعنی موضوع بازداشتشدگان توسط حکومت سوریه نیز به دست نیاورد، چون حکومت سوریه از بیم تبعات حقوقی در دادگاه بینالمللی حاضر به همکاری در این باره نبود. روسیه هم هیچ فشاری بر سوریه جهت آزادی بازداشتشدگان وارد نیاورد و در نتیجه این پرونده در هیچ یک از مذاکرات روند آستانه و نه حتی مذاکرات ژنو که زیر نظر سازمان ملل هدایت میشود مطرح نشد.
«فاتح حسون»، از سران مخالفان مسلح سوریه و نزدیک به ترکیه، میگوید که هیچ امیدی به این روند نیست چون روسیه و ایران همواره توافقات خود با ترکیه را نقض کردهاند.
به نظر حسون، روند آستانه دیگر مربوط به سوریه نیست و پروندههای دیگری مانند لیبی و نزاع در قره باغ هم بر آن تأثیرگذار است و سه کشور ضامن از آن برای تفاهمات دیگر استفاده میکنند.
او گفت که «انقلاب سوریه» امروز یتیم و بدون حامی بینالمللی است.
وی درباره اشاره روسیه به طرح موضوع بازداشتشدگان در دور تازه نشست آستانه تأکید کرد که هر بار پیش از برگزاری نشست چنین اظهاراتی ازجانب روسیه مطرح میشود تا ترکیه را به حضور در آن تشویق کند اما بعید است که روسیه در این باره جدی باشد.