تقویت روابط عربستان و فلسطین، مقدمه چینی برای عادی سازی روابط با اسرائیل؟

میدل ایست نیوز: روابط عربستان و فلسطین در هفته های گذشته شاهد چند تحول مهم و مثبت بوده است که تازه ترین آنها سفر «منصور بن مسلم»، رئیس مؤسسه کمک رسانی آموزشی عربستان به کرانه باختری با استقبال «رامی الحمد الله»، رئیس دولت پیشبرد امور فلسطین بود. الحمدالله در مراسم استقبال از حمایت عربستان از فلسطینیان تقدیر کرد و خواستار افزایش دیدارهای مقامات کشورهای عربی از فلسطین شد.

در 13 فوریه، ریاض اعلام کرد که 60 میلیون دلار به دولت فلسطین می پردازد. این مبلغ کمکی بود که عربستان برای تقویت بودجه عمومی فلسطین به این کشور در دو ماه پایانی سال گذشته و ماه ژانویه پرداخت.

این فقط یک روز پس از آن بود که «محمود عباس»، رئیس حکومت خودگردان فلسطین در 12 فوریه در سفری از پیش اعلام نشده به عربستان رفت. او در این سفر با پادشاه عربستان و ولیعهد این کشور دیدار و تازه ترین تحولات سیاسی فلسطین و وضعیت قدس را بررسی کرد.

«هانی المصری» رئیس مرکز فلسطینی مطالعات سیاست گذاری و استراتژیک در رام الله به «المانیتور» گفت که فلسطینی ها «مخالف سفر هیئت عربستانی و سفر دیگر مقامات عرب به خاک فلسطین اند، چون این سفرها با هدف زمینه چینی برای عادی سازی روابط با اسرائیل انجام می شود، نزدیک شدن عربستان به اسرائیل در مدت گذشته بر کسی پوشیده نیست و سفر مقام عربستانی هم بدون هماهنگی و موافقت اسرائیل انجام نشده چون همه گذرگاه های فلسطین در اختیار اسرائیل است».

منصور بن مسلم که رئیس مؤسسه کمک رسانی آموزشی است در 11 مارس با «صبری صیدم» وزیر آموزش فلسطین دیدار و توافق نامه ای برای تقویت همکاری ها برای آموزش یکسان را امضا کرد که به موجب آن کمیته ای مشترک تشکیل خواهد شد که برنامه های آموزشی را بر عهده دارد.

«عبدالله عبدالله»، عضو شورای انقلابی فتح و رئیس کمیسیون سیاسی مجلس فلسطین به «المانیتور» گفت که این سفر جدا از روابط تاریخی ملک سلمان با رهبران فلسطین نیست و فلسطین امروز نیازمند حمایت عربی برای ایجاد شبکه مالی است و عربستان در این مسیر به ما کمک می کند. او افزود که فلسطین به شدت نگران به هم ریخته شدن اوضاع اقتصادی اش به علت تحریم های امریکا و اسرائیل است و افزود که «نمی گذاریم دیدارهای مقامات عرب از فلسطین پوششی برای عادی سازی روابطشان با اسرائیل شود».

پایگاه «خلیج آنلاین» در 28 فوریه گذشته و کمی پیش از سفر منصور بن مسلم به نقل از منابع بلندپایه فلسطینی از فشارهای عربستان بر فلسطین برای پذیرش «معامله قرن» خبر داد و گفت که «محمود عباس» در سفر خود به ریاض از درخواست مقامات عربستانی برای دادن فرصت به امریکا جهت رسیدن به صلح غافلگیر شده است.

«عبدالله آل الشیخ»، رئیس مجلس شورای عربستان در 13 مارس در سخنرانی خود در کنفرانس سازمان همکاری های اسلامی در رباط تأکید کرد که موضوع فلسطین در رأس موضوعات مورد توجه عربستان است و این کشور همواره دغدغه دفاع از حقوق مشروع ملت فلسطین را داشته است.

«عبدالستار قاسم»، استاد علوم سیاسی دانشگاه نجاح در شهر نابلس در کرانه باختری به «المانیتور» گفت که «سفر بن مسلم نخستین گام در مسیر مهار خشم افکار عمومی فلسطین از تلاش های عربستان برای عادی سازی روابط با اسرائیل است. بعید نیست که فردا هم یک مقام بلندپایه عربستانی به بهانه نماز خواندن به مسجد الاقصی برود. عربستان با این کارها می خواهد بر عادی سازی روابط خود با اسرائیل در آینده نزدیک سرپوش نهد».

حکومت فلسطین همواره خواستار سفر مقامات کشورهای عربی به فلسطین شده است، اما این موضوع باعث اختلافاتی درون فلسطین هم شده است، چون برای هرگونه سفری از این دست صدور اجازه از جانب اسرائیل و درنتیجه مذاکره با اسرائیل لازم است و این می تواند به عادی سازی روابط با اسرائیل کمک کند.

ورود و خروج هر مسافر عرب با هر سمت سیاسی و نیز برنامه دیدارهایش باید با هماهنگی کامل اسرائیل انجام شود، زیرا گذرگاه های مرزی کرانه باختری در اختیار حکومت فلسطین نیست.

«محمد ابوجیاب» سردبیر یک روزنامه اقتصادی در غزه نیز تأکید کرد که «سفر بن مسلم همزمان با اظهارات «جارد کوشنر» فرستاده ویژه امریکا در 25 فوریه بود که در آن بر ابعاد اقتصادی معامله قرن تأکید کرد. این سفر می تواند زمینه چینی برای شکستن یخ روابط میان اسرائیل و عربستان باشد چون لازمه آن تماس با مقامات اسرائیلی و هماهنگی با آنهاست و می توان حدس زد که چیزی فراتر از توافق نامه آموزشی و برنامه عربستانی ـ فلسطینی ـ اسرائیلی در دستور کار بوده است».

این سفر از وجه دیگری نیز اهمیت دارد، چون پس از مرحله ای از سردی روابط میان فلسطین و عربستان انجام می شود. در مارس 2018 با فشارهای شدید ولیعهد عربستان بر رئیس حکومت خودگردان فلسطین، روابط دو طرف به سردی گرایید. اکنون با قطع کمک های امریکا به فلسطین، حکومت فلسطین خواستار کمک های مالی کشورهای عربی به خصوص عربستان برای حفظ و تقویت بودجه عمومی خود است.

بر اساس آمارهای وزارت دارایی فلسطین که در 27 ژانویه منتشر شده، حجم کمک ها به فلسطین در سال 2018 معادل 570 میلیون دلار بود که 216 میلیون دلار آن را عربستان پرداخته است.