سیاسی

حشد شعبی و تصفیه های داخلی

با اینکه سران حشد همواره از پاکدستی سخن گفته اند، کارنامه بسیاری از گروه های وابسته به حشد در این عرصه چندان درخشان نیست.

میدل ایست نیوز: در فاصله میان 8 – 12 فوریه، دفتر مرکز هیئت حشد شعبی تازه ترین مرحله «مبارزه با فساد» را آغاز کرد و بسیاری از فرماندهان این گروه و بیش از صد دفتر جعلی منتسب به آنها را بست. این اقدام پرتوی بر تنش های داخلی حشد شعبی افکند. باید توجه داشت که این نیروها هم در عراق و هم در سوریه حضور دارند و از حمایت های ایران برخوردارند.

با اینکه سران حشد همواره از پاکدستی سخن گفته اند، کارنامه بسیاری از گروه های وابسته به حشد در این عرصه چندان درخشان نیست. برخی گروه های حشد در فروش کارت عضویت و نیز فروش مجوز حمل سلاح سبک دست داشته اند.

گروه «عصائب اهل حق» در آزادکردن پالایشگاه نفتی بیجی از دست تروریست های داعش، مقدار زیادی سوخت از این پالایشگاه را برای خود برداشت و آن را به دولت فروخت و اموال فراوانی از این راه کسب کرد. این موضوع به خصوص در تنشی میان عصائب به ریاست «قیس الخزعلی» و جریان حکمت ملی به رهبری «سیدعمار الحکیم» مطرح شد و کار به دستور رئیس جمهور عراق برای تحقیق در این باره کشید. تحقیقاتی که نتایج آن مسکوت گذاشته شد.

در فوریه 2019 رویترز خبر داد که گروه هایی وابسته به حشد شعبی بازار خرده فروشی در نزدیکی موصل را که کمک های بین المللی به آن می رسید به کنترل خود درآورده و میلیون ها دلار درآمد کسب کرده است.

ددر سپتامبر سال گذشته، اولین اقدامات برای مهار این رفتارهای حشد آغاز شد. در این راستا فردی که نام وی اعلام نشد به اتهام افتتاح دفتری موهوم منتسب به حشد شعبی و فروش کارت عضویت جعلی بازداشت و به 10 سال زندان حکوم شد.

بسیاری از این نیروها توانسته اند تعادلی دقیق میان رعب افکندن و ادغام در ساختار اجتماعی و سیاسی عراق برقرار کنند. حفظ آبروی حشد عنصر مهمی در توانایی دستیابی به اهدافش است.

یکی از این گروه ها «گردان حزب الله» نام دارد که متشکل از سه تیپ (تیپ های 45، 46، 47) از نیروهای حشد شعبی است که سیاهه ای مفصل از گروه ها و دفاتری را رسما منتشر کرد که از نام آن سوء استفاده می کردند و هیچ نسبتی با آن نداشتند و از مردم عراق خواست که آنها را به نهادهای قانونی معرفی کنند.

در آوریل 2015، گردان حزب الله اعلام کرد که «جاسوسی» به نام «کریم الشحمانی» را در نزدیک جرف الصخر بازداشت کرده که برای تأسیس یک گردان با دستگاه های امنیتی امریکا و کویت همکاری می کرده است و می خواسته به نام حزب الله آسیب بزند. این ادعا صرف نظر از صحت یا عدم صحت نشان دهنده اختلافات شدید درون این گروه هاست.

یکی از صد گروه حشد شعبی که در فوریه منحل و بازداشت شدند گروهی به نام «گردان امام علی» (تیپ 40 حشد) بود. گردان امام علی گروهی جداشده از عصائب اهل حق وابسته به «مقتدی صدر» بود. گردان امام علی هدفی جذاب برای ایران بود، چون هم به گسترش نفوذ منطقه ای ایران کمک می کرد هم مایه تضعیف صدر می شد که روابطش با ایران تیره شده بود.

از دیگر گروه های کوچک تر جداشده از جریان صدر «نیروهای ابوالفضل العباس» و «جیش المؤمل» بودند که در سال های 2017 – 2018 به ارتکاب جنایاتی متهم شدند اما هیئت حشد شعبی به این اتهامات رسیدگی نکرد. این گروه ها بعدتر هسته اصلی نیروهای حشد وابسته به ایران در سوریه را تشکیل دادند.

فرمانده اصلی نیروهای «ابوالفضل العباس» «شیخ اوس الخفاجی» بود که پیش تر از شاخص ترین چهره های جریان صدر بود اما در سال 2012 مقتدی صدر رسما نسبت به وی موضع نشان داد. از همان زمان الخفاجی گروهی از نیروهای مسلح شیعه عراقی برای استقرار در سوریه تشکیل داد. پس از حملات داعش به عراق، الخفاجی تشکیل «پایگاه نیروهای ابوالفضل العباس» را رسما اعلام کرد و در اوایل 2015 این گردان شمار سربازان خود را 2 هزار سرباز در عراق و سوریه اعلام کرد. با اینکه هیچ گاه این نیروها رسما بخشی از حشد شعبی شمرده نشدند، او همواره به نمایندگی از حشد شعبی و سران آن اظهار نظر می کرد.

در 7 فوریه، الخفاجی در شبکه های اجتماعی مسئولیت قتل «علاء مشذوب» رمان نویس عراقی در کربلا را متوجه ایران دانست. یک روز بعد، هیئت حشد شعبی با حمله به دفتر الخفاجی او را دستگیر کرد و همچنان در نقطه نامعلومی در بازداشت به سر می برد.

الخفاجی پیشتر روابط گسترده خود با ایران را پنهان نمی کرد. او در دسامبر 2018 نیز به لبنان رفت و با مقامات حزب الله لبنان دیدار کرد. اما پس از بازداشت وی این روابط نادیده گرفته شود. «کریم النوری» از سران سازمان بدر به ریاست «هادی العامری» به «الشرق الاوسط» گفت که بازداشت الخفاجی درراستای مبارزه با گروه هایی است که در دفاتری موهوم به اسم حشد فعالیت و زورگیری می کنند.

صرف نظر درستی ادعاها درباره الخفاجی، اینکه دفتر وی دفتری موهوم و منتسب به حشد بوده ادعایی عجیب است، چون تصویری از خود کریم النوری در این دفتر «موهوم» در رسانه های عراقی منتشر شده است. یاران الخفاجی نیز تصاویری از «استقبال گرم» سران حشد مانند «ابومهدی المهندس» (نایب رئیس هیئت حشد شعبی) و «احمد الاسدی» از الخفاجی منتشر کردند.

از دیگر نیروهای بازداشت شده در حمله به نیروهای حشد، «سعد سوار» فرمانده «جیش المؤمل» بود. سعد سوار از سال 2003 فرماندهی گروه های شیعی تندرویی را بر عهده گرفت که با حمایت ایران علیه نیروهای امریکایی در عراق فعالیت می کردند. نیروهای امریکایی او را بازداشت کردند. در سال 2011 از زندان فرار کرد و به ایران پناهنده شد. در سال 2012 به سوریه رفت و فرماندهی چند گروه پراکنده جداشده از جریان صدر را بر عهده گرفت. در 2014 به عراق بازگشت و در 2016 «جیش المؤمل» را تشکیل داد. او نیز مانند الخفاجی روابط بسیار گرم با چهره های نزدیک به ایران در عراق داشت، خیلی راحت می توان عکس های او در کنار ابومهدی المهندس و قیس الخزعلی را در اینترنت پیدا کرد.

نیروهای حشد شعبی به صورت رسمی «جیش المؤمل» را به عنوان تیپ 99 حشد ثبت کردند. اما در سال 2018 بسیاری از اعضای شاخص آن به سوریه رفتند و فعالیت های خود را آنجا ادامه دادند.

جیش المؤمل و نیروهای ابوالفضل العباس پس از بازداشت فرماندهانشان عملا منحل شدند.

در وهله نخست به نظر می آید که این اقدام هیئت حشد شعبی گامی در مسیر تلاش های حشد برای نشان دادن خود در قالب سازمانی ملی و یکپارچه باشد که با فساد هم مبارزه می کند. حشد شعبی اخیرا با کمک کردن به پلیس و انجام کارهای عام المنفعه مثل امدادرسانی به سیل زدگان و کمک به ساخت و ساز در کشور می کوشد برای خود اعتبار کسب کند.

از سوی دیگر ادامه حضور این نیروهای شیعه مذهب در سوریه به تدریج نارضایتی دولت سوریه را برخواهد انگیخت و باعث خواهد شد که دولت سوریه برای ایجاد تعادل گروه مشابهی با ایدئولوژی های متفاوت ایجاد کند.

فساد در حکومت عراق پدیده تازه ای نیست. اما عملکرد بسیاری از نیروهای حشد شعبی که گاه با خرابکاری همراه است مایه نگرانی شدید در جامعه عراق شده است.

منبع
معهد واشنطن

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا