شدت گرفتن اختلافات درون الحشد الشعبی همپای شدت گرفتن بحران سیاسی در عراق

میدل ایست نیوز: ائتلاف سائرون، وابسته به «سید مقتدی صدر»، در 9 دسامبر، خواستار دور نگه داشتن نهاد الحشد الشعبی از نزاع های سیاسی شد. «علی غاوی»، نماینده ائتلاف سائرون در مجلس بر ضرورت دور کردن «بیماری های روانی و نزاع های حزبی از سازمان حشد و تجدید نظر در شایستگی و ملی بودن فرماندهان آن و پایان دادن به هرگونه فساد در آن» تأکید کرد.

در 8 دسامبر، پایگاه رسمی الحشد الشعبی با انتشار بیانیه ای مطبوعاتی درباره درگیری میان نیروهای حشد با نیروهای موسوم به «کلاه آبی»، تابع سرایا سلام، شاخه نظامی جریان صدر، که از آن به عنوان «کشتار السنک» یا «کشتار الخلانی» یاد می شود گزارشی صادر کرد. اما چند ساعت پس از انتشار این گزارش، الحشد الشعبی این بیانیه را تکذیب و اعلام کرد که پایگاه اینترنتی اش هک شده است. نکته ای که از همان زمان باعث تردید در هک شدن پایگاه اینترنتی حشد شد این بود که این بیانیه در صفحات حشد در شبکه های اجتماعی نیز منتشر شده بود و بعید می نمود که همه این صفحات همزمان هک شده باشد.

در 6 دسامبر در حادثه موسوم به «کشتار الخلانی»، افراد مسلح ناشناس به منطقه السنک در نزدیکی میدان التحریر حمله کردند و پس از تیراندازی گسترده از منطقه خارج شدند. این حادثه نشان دهنده حجم اختلافات میان دو گروه در حشد است: نخست گروه وابسته به فالح الفیاض که رئیس سازمان حشد است و دیگری «جمال جعفر الابراهیمی»، معروف به «ابومهدی المهندس» که پیش از تغییر ساختار تشکیلات اداری حشد به دستور «عادل عبدالمهدی» نایب رئیس الحشد الشعبی بود.

الحشد الشعبی به دو بخش اصلی تقسیم می شود: گروه اول که از آن به «حشد حکومتی» یاد می شود و از الفیاض دستور می گیرد، و دیگر «حشد گردان ها» که زیر نظر مستقیم ابومهندی المهندس است.

یک فرمانده بلندپایه الحشد الشعبی که نخواسته نامش فاش شود در گفت وگو با «المانیتور» تأکید کرد که الفیاض توانایی رویارویی با المهندس را ندارد و در مقایسه با وی ضعیف است.

این فرمانده بلندپایه تأکید می کند که میان الفیاض و المهندس همواره نزاع وجود دارد و این نزاع ها گاهی به گردان های تابع آنان نیز کشیده می شود. به گفته این فرمانده، «معمولا دخالت مستقیم ایران در آخرین لحظه است که مانع تبدیل نزاع ها به درگیری تمام عیار می شود. ازجمله این موارد در اواخر ژوئن گذشته بود که باز با ورود ایران حل شد».

او می افزاید که اختلاف در اواخر ژوئن به موضوع «هماهنگ سازی حقوق و مزایای نیروهای حشد مربوط می شد که باعث می شد ساختار اداری حشد تقویت شود و نیروها بیشتر تابع الفیاض شوند تا المهندس و الفیاض از این فرصت برای تحکیم قدرت خود استفاده کرد. اما امروز، با شدت گرفتن تظاهرات، حشد بار دیگر تبدیل به یک نیروی میدانی شد و دیگر الفیاض تأثیر چندانی در آن ندارد».

فالح الفیاض که مشاور امنیت ملی عراق نیز هست در فعالیت های خود به مقام نخست وزیری نیز نظر دارد. او در مواردی می کوشد عملکرد خود را در چارچوب قانون و به دور از اراده ایران نشان دهد. دربرابر، المهندس ابایی از این ندارد که تابع ایران دانسته شود.

نیروهای الحشد الشعبی هم بیشتر خود را تابع  ابومهدی المهندس می دانند تا الفیاض، به خصوص نیروهای عقیدتی تر که از خود به عنوان نیروهای مقاومت یاد می کنند.

«سرمد الطائی»، روزنامه نگار عراقی، معتقد است که تفاوت های این دو چهره باعث می شود اختلاف میان آنها موضوعی طبیعی باشد. به نظر الطائی، ابومهدی المهندس «یک رزمنده عقیدتی است که آماده است در چندین جبهه در خاورمیانه بجنگد، اما الفیاض یک چهره بوروکرتیک است که از 2018، رؤیاهای خود را یکی پس از دیگری درحال از دست رفتن می بیند، او نامزد ناکام نخست وزیری و وزارت کشور است و امروز همه وی را به فردی ناتوان می دانند که به پوششی برای سرکوب تظاهرات به دست شبه نظامیان تبدیل شده است».

نزاع درون الحشد الشعبی چیز تازه ای نیست. در 7 اوت گذشته نیز ابومهدی المهندس طی بیانیه ای شدید اللحن اسرائیل را عامل حملات پی در پی به زاغه های سلاح و مهمات حشد دانست و هشدارهای تندی به نیروهای امریکایی در عراق داد. اما چند ساعت بعد الفیاض تأکید کرد که این اظهارات «درصورت صحت» نظر شخصی گوینده آن است. پایگاه حشد طی اقدامی معنادار بیانیه المهندس را منتشر و از انتشار بیانیه الفیاض خودداری کرد.

«یحیی الکبیسی»، مشاور مرکز عراقی مطالعات استراتژیک، تأکید کرد که به محض تشکیل نیروهای الحشد الشعبی در سال 2014 روشن بود که این نهاد یک فرماندهی صوری و یک فرماندهی واقعی خواهد داشت. به نظر الکبیسی «ابومهدی المهندس به علت وضعیت حقوقی خاصی که داشت (وی بعد از انفجار در سفارتخانه های امریکا و فرانسه در کویت، در دادگاه این کشور محکوم به اعدام شد).

به نظر الکبیسی، این نزاع بر سر  فرماندهی حشد نیست، بلکه الفیاض می کوشد که حشد را به یک نیروی نظامی حرفه ای با ابعاد اعتقادی کمتر و دشمنی کمتر با ایالات متحده تبدیل کند.

نتیجه آنکه هربار که عراق را بحرانی درمی نوردد، این نزاع نیز سربر خواهد آورد. این نزاع پیروزمندان است که گریزی از آن نیست، اما طبیعی است که المهندس با حمایت خارجی و داخلی بیشتر دربرابر الفیاض دست بالا را داشته باشد.