میدل ایست نیوز: روابط عربستان و ترکیه در طول دهه گذشته با وجود درگیری های ژئوپلتیک و ایدئولوژی ادامه داشت و دلیل آن اغلب به رویکرد توسعه ای و واقع گرایانه اهداف سیاست خارجی ترکیه به ویژه در رابطه با کشورهای عضو شورای همکاری بر می گردد.
دولت ترکیه طی سال های گذشته لحن آرام و نرم خود نسبت به کشورهای عضو شورای همکاری به ویژه عربستان را حفظ کرد اما بحران شورای همکاری، کشتن خاشقچی و سایر بحران های منطقه موجب تنش میان دو کشور و بالا گرفتن درگیری ها در برخی از اوقات شد.
تنش تا جایی اوج گرفت که ریاض در اقدامی جدید برای مبارزه با اقتصاد ترکیه، مانع از واردات کالاهای ترکیه ای به کشور شد امری که نشان می دهد تنش های سیاسی بین قدرت های منطقه ای گاهی به صورت فزاینده ای به تنش های تجاری تبدیل می شود.
جنگ تجاری
«عجلان العجلان»، رئیس شورای اتاق تجاری عربستان با درخواستی مبنی بر قطع واردات کالاهای ترکیه به عربستان جنجال به پا کرد.
وی 2 اکتبر با انتشار توئیتی نوشت: «باید با هر آنچه که متعلق به ترکیه است قطع ارتباط کرد چه در سطح واردات، سرمایه گذاری یا گردشگری، و این مسئولیت هر شهروند سعودی، تاجر یا مصرف کننده است.»
رئیس اتاق تجاری عربستان دلیل این درخواست را تداوم دشمنی دولت ترکیه با حکومت، کشور و شهروندان سعودی اعلام کرد.
برخی شرکت های ترکیه ای در اواخر سپتامبر گفتند که عربستان برای واردات کالاهای ترکیه از ترکیه مانع تراشی می کنند و از طریق ممنوعیت احتمالی واردات یا تاخیر در انجام اقدامات گمرکی نیز سنگ اندازی می کردند.
«کمال غول»، مالک یه شرکت ترکیه ای اشاره کرد که کرونا بهانه ای به مقامات عربستان داد تا واردات کالاهای ترکیه را محدود کنند و با بیان اینکه این مسائل با ایران و عراق هم رخ می دهد افزود که به نظر می رسد اکنون مانع از حمل و نقل دریایی شوند.
بنا به گزارش خبرگزاری بلومبرگ کالاهای ترکیه ای نظیر لبنیات و گوشت های سرد هنوز در آغاز ماه اکتبر در بازارهای عربستان در دسترس هستند و در این میان برخی تاجران سعودی، ممنوعیت واردات کالاهای ترکیه ای را تکذیب کردند.
بلومبرگ همچنین به نقل از یک مسئول ترکیه ای فاش کرد که ممکن است ترکیه در سازمان تجارت جهانی از عربستان شکایت کند.
طی روزهای گذشته برخی از شهروندان عربستانی طرفدار نظام حاکم خواستار قطع ارتباط با ترکیه در پی درگیری های سیاسی میان آنکارا و برخی کشورهای عضو شورای همکاری شدند.
واکنش ترکیه
وزیر خارجه ترکیه در مصاحبه ای با خبرگزاری آناتولی در روز پنجشنبه 1 اکتبر گفت که اخباری در این خصوص شنیده اما قطعی نیست.
وی افزود که مقامات عربستان این ادعاها را تکذیب کردند اما ترکیه منتظر است ببیند آیا در ماه آینده تحریم کالاهای ترکیه ای اعمال می شود یا خیر.
رئیس دستگاه دیپلماسی ترکیه تاکید کرد که تحریم هایی این چنینی مخالف قوانین سازمان تجارت جهانی و قانون تجارت بین الملل است.
وی در ادامه اشاره کرد که ترکیه سعی دارد اختلافات دوجانبه را رفع کند و در صورت نیاز و عدم رسیدن به توافق، اقداماتی برای اعمال تحریم متقابل اتخاذ خواهد کرد.
وزیر امور خارجه ترکیه گفت که در دوره گذشته ترکیه دشمنی با عربستان نداشته و موضع کشورش در رابطه با قتل خاشقچی متوجه دولت و ملت عربستان نبوده بلکه علت آن قاتلان خاشقچی و عدم تحویل آنها به دستگاه قضایی است.
بحرانی محدود؟
«فراس اوغلو»، تحلیلگر سیاسی ترکیه ای در گفت وگویی با الخلیج اونلاین گفت: «همه منتظر تصمیم و پاسخ رسمی ترکیه هستند، این گام ها مخالف قوانین تجارت آزاد است.»
به نظر وی این موضوع در صورت ادامه وضعیت را بدتر و پیچیده تر می کند و عربستان احتمالا به افزایش شروط یا حمایت از افراد حامی قطع ارتباط با ترکیه فکر می کند.
اغلو تاکید کرد که ترکیه باید به دنبال راه حلی برای حل اختلاف خود با عربستان باشد اما در صورتی که نتیجه ای نگیرد باید تجارت خود در سایر کشورها را گسترش دهد.
وی درباره احتمال کشیده شدن این درگیری به بحران سیاسی بین دو کشور گفت که این بحران فقط بحرانی محدود و در چارچوبی مشخص است زیرا عربستان، توازن های مهم و دقیقی از جمله با ترکیه دارد.
تحلیلگر سیاسی ترکیه ای احتمال قطع ارتباط کامل میان دو کشور را بعید دانست و گفت آنچه رخ می دهد فقط در زمینه اقتصاد و رسانه است.
کاهش سطح تجارت و گردشگری
از سال 2015 واردات کالای عربستان از ترکیه به تدریج و با افزایش تنش های سیاسی بین دو کشور کاهش یافت.
عربستان جایگاه پانزدهم در میان بزرگترین بازارهای هدف صادرات ترکیه قرار دارد از آنجا که درآمدهای فروش فرش، منسوجات، مواد شیمیائی، غلات، مبلمان و فولاد در سال 2020 به 1.91 میلیارد دلار در 8 ماه اول سال رسید.
این میزان از درآمد در مقایسه با سال 2019، 17 درصد کاهش داشته که برخی آن را ناشی از ویروس کرونا می دانند اما آمارهای عربستان نشان می دهد واردات کالا از ترکیه به تدریج و از سال 2015 کاهش یافت.
از سال 2018 روابط دو کشور و در پی کشته شدن خاشقچی نویسنده روزنامه واشنگتن پست در کنسولگری عربستان در استانبول، به سوی تیرگی رفت.
عربستان پس از این به صورت مداوم نسبت به سفر به ترکیه هشدار می داد تا با گردشگری ترکیه مبارزه کند.
روابط عربستان و ترکیه
روابط میان دو کشور در سال 1932 و پس از تشکیل کشور جدید عربستان سعودی آغاز شد اما در دهه نود و هنگامی که ریاض در برخی درگیری ها طرف سوریه را گرفت روابط کاهش یافت.
بهترین زمان روابط میان دو کشور به 8 آگوست 2006 و زمانی که ملک عبدالله پادشاه پیشین عربستان به ترکیه رفت برمی گردد، این سفر نقطه تحول مهمی در تاریخ روابط میان دو کشور بود چرا که 6 توافقنامه میان آنکارا و ریاض به امضا رسید.
با آغاز سال 2015 نیز اردوغان رئیس جمهوری ترکیه به ریاض رفت و توافق همکاری استراتژیک با عربستان را به امضا رساند و پس از آن و در آوریل 2016 ملک سلمان پادشاه فعلی عربستان به ترکیه رفت و دو کشوری معاهده ای برای تاسیس شورای هماهنگی میان ترکیه و عربستان به امضا رساندند.
در سطح نظامی صنعتی نیز دو کشور پیشرفت قابل ملاحظه ای داشتند، نیروهای مسلح ترکیه در مانورهایی به میزبانی ریاض شرکت کردند و در مقابل عناصر نیروی هوایی عربستان نیز در قونیه ترکیه توسط نیروهای ترکیه ای آموزش دیدند.
حجم مبادلات تجاری میان دو کشور به 5 میلیارد دلار رسیده است و برخی از شرکت های ترکیه ای پروژه های مهمی در چارچوب چشم انداز 2030 بر عهده گرفتند.
ترکیه یکی از مقاصد گردشگری برای شهروندان عربستانی محسوب می شود و سرمایه گذاران عربستانی نیز از لحاظ خرید املاک و مستغلات در ترکیه، رتبه های اول را به خود اختصاص داده اند.
