سفر امیر قطر به تهران؛ دوحه به موفقیت دیپلماتیک جدیدی خواهد رسید؟

میدل ایست نیوز: تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر به زودی طی سفری رسمی به ایران خواهد رفت؛ سفری که در راستای تلاش های دوحه برای حل اختلافات و بسیاری از بحران های بین المللی و منطقه ای و تقویت جایگاه خود به عنوان یک میانجیگر بین المللی مورد اعتماد برای حل مسالمت آمیز اختلافات و تقویت روابط بین قطر و ایران است.

بنابر آنچه خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) اعلام کرده است، این سفر با هدف بررسی اجرای توافقات صورت گرفته بین دو کشور در جریان سفر ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران به دوحه در ماه فوریه انجام می شود.

از سویی دیگر رویترز گزارش داده است که امیر قطر پس از سفر به تهران به برخی کشورهای اروپایی سفر خواهد کرد؛ این درحالیست که مذاکرات احیای توافق هسته ای ایران مدتی است که متوقف شده است.

ایران و قطر بر سر تقویت همکاری به ویژه در زمینه اقتصادی توافق کرده بودند. امیر قطر در کنفرانس مطبوعاتی با رئیسی در دوحه بر لزوم دستیابی به توافق هسته ای که استفاده مسالمت آمیز از انرژی هسته ای را تضمین کند، تاکید کرده بود.

سفر تمیم بن حمد به تهران با تشدید چالش های منطقه همزمان شده به ویژه در رابطه با توقف مذاکرات احیای برجام و مذاکرات ایران و عربستان که نتایج ملموسی نداشته و به گفته سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، تحول جدیدی در روابط بین دو کشور رخ نداده است.

این سفر با آتش بس موقت در یمن تحت نظر سازمان ملل نیز همزمان شده و بسیاری امیدوارند این آتش بس آغازی برای پایان جنگ در یمن باشد که 8 سال به طول انجامیده و به جنگ نیابتی تبدیل شده است.

نگرانی های فزاینده غرب از پیامدهای جنگ روسیه در اوکراین بر تامین انرژی امریکا و اروپا به خصوص گاز مایع، یکی از مهم ترین پرونده هایی است که تهران و دوحه اکنون در آن مشترک هستند.

خبرگزاری بلومبرگ در فوریه 2022 اعلام کرد که گاز ایران احتمال دارد جایگزین گاز روسیه شود و این امر شاید مذاکرات هسته ای را پیش ببرد به ویژه با توجه به اینکه ایران دومین ذخایر گاز در جهان را داراست و در بزرگترین میدان گازی با قطر اشتراک دارد.

میانجیگری برای حل بحران ها

از زمان پایان اختلافات بین کشورهای عضو شورای همکاری در اوایل سال 2021، قطر بارها تلاش کرده بر آمادگی خود برای میانجیگری در هر امری که منجر به حل مسالمت آمیز بحران ها شود و تنش در منطقه را که به وضعیت بی سابقه ای رسیده، کاهش دهد، تاکید کند.

نقش استراتژیک قطر در مذاکرات میان امریکا و طالبان و کمک های گسترده ای که در زمینه خروج برخی شهروندان از افغانستان ارائه کرد، جایگاه ویژه ای به قطری ها به ویژه در نزد واشنگتن داده است.

در حال حاضر مذاکرات احیای توافق هسته ای ایران به دلیل پیامدهای حمله روسیه به اوکراین، به بن بست رسیده است. روزنامه یسرائیل هیوم در اواخر ماه آوریل به نقل از مسئولانی نوشت که واشنگتن به اعلام شکست مذاکرات هسته ای بیش از هر زمان دیگر نزدیک شده است.

با وجود پایبندی دولت بایدن به احیای توافق هسته ای و تاکید بر اینکه امریکا اجازه نخواهد داد ایران سلاح هسته ای داشته باشد، دولت اسرائیل و برخی متحدان منطقه ای آن به تلاش بی وقفه برای شکست مذاکرات ادامه می دهند.

سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز گذشته اعلام کرد که دستیابی به توافق به تصمیم سیاسی امریکا در این خصوص بستگی دارد.

از سوی دیگر مذاکرات ایران و عربستان که آوریل سال گذشته در بغداد آغاز شد، نتوانسته اختلافات بین دو کشور را حل کند با وجود اینکه عراق اخیرا تاکید کرده که ازسرگیری روابط دیپلماتیک دو کشور نزدیک شده است.

اختلافات جدید ایران با کویت و عربستان بر سر میدان گازی الدره و تهدیدهای نمایندگان عراقی علیه کویت درخصوص منطقه خور عبدالله نیز احتمال اقدام دوحه در کاهش تنش ها و تقریب دیدگاه ها را افزایش داده است.

بسیاری نیز بر تمدید آتش بس موقت در یمن و پایان جنگ در این کشور حساب می کنند و این مساله پرونده ای است که اساسا با موضع ریاض که حامی دولت مورد حمایت خود در یمن است و موضع ایران که از انصار الله حمایت می کند، ارتباط دارد.

آخرین تلاش

در همین راستا، الناصر درید، تحلیلگر مسائل سیاسی معتقد است که سفر قریب الوقوع امیر قطر به تهران با محوریت مذاکرات هسته ای انجام می شود و به نظر می رسد آخرین تلاش برای نجات این مذاکرات باشد که نزدیک است کاملا از بین برود.

وی در گفت وگو با پایگاه خبری الخلیج آنلاین گفت: قطر از طریق این تلاش سعی دارد حضور خود را به عنوان یک بازیگر منطقه ای مهم و میانجیگری برای حل بحران های بزرگ ثابت کند اما بعید است بتواند دیدگاه های امریکایی ها و ایرانی ها را نزدیک کند.

درید افزود که دوحه می داند که شاید نتواند مذاکرات را نجات دهد اما بر این مساله که روابط خوبی با همه طرف ها دارد تاکید می کند؛ وضعیتی که در خاورمیانه نادر به شمار می رود.

این تحلیلگر سیاسی گفت که سفر امیر قطر به ایران در راستای تلاش قطر برای از بین بردن همه اختلافات با کشورهای منطقه انجام می شود به خصوص با توجه به اینکه قطر اختلافات خود با 4 کشوری که با او قطع ارتباط کرده بودند را حل کرد و روابط قوی با ترک ها دارد.

وی تصریح کرد که دوحه اساسا در تلاش است جایگاه خود را به عنوان یک میانجیگر منطقه ای بی طرف تثبیت کند و توانسته موفقیت های بزرگی را به دست آورد و تصویری از خود به عنوان یک مذاکره کننده مهم در منطقه ارائه دهد و همچنان به دنبال از بین بردن بسیاری از مشکلات با برخی از طرف هاست.

این تحلیلگر مسائل سیاسی بعید دانست که در این سفر پرونده های یمن و مذاکرات ایران و عربستان و یا سایر امور بررسی شود چرا که نشانه های دست کم علنی مبنی بر اینکه این طرف ها از قطر خواسته باشند در این امور میانجیگری کند، وجود ندارد.

وی بیان کرد که اگر دوحه بتواند موفقیتی در پرونده هسته ای ایران کسب کند، شاید در آینده از پرونده های فوق الذکر نیز استقبال کند.

سفر امیر قطر به اروپا

رویترز یکشنبه به نقل از یک منبع گزارش داده بود که تمیم بن حمد به ایران، آلمان، بریتانیا و چند کشور اروپایی دیگر سفر خواهد کرد تا احیای توافق هسته ای ایران و امنیت انرژی در اروپا را بررسی کند.

این خبرگزاری اشاره کرد که گفت وگوها بر چگونگی حل اختلافات در مذاکرات هسته ای و گاز طبیعی مایع و امنیت انرژی در اروپا متمرکز خواهد بود.

در مارس 2022 نیز روزنامه فایننشال تایمز نوشت که قطری ها نقش غیرعلنی در مذاکرات هسته ای ایران ایفا و در جهت آرامش اوضاع بین ایران و امریکا تلاش کردند.

قطر روابط خوبی با ایران دارد و پیشتر نیز اقدام به میانجیگری و تقریب دیدگاه ها بین امریکا و ایران از یک سو و ایران و کشورهای عضو شورای همکاری از سوی دیگر کرده است.